چکیده پژوهش
پژوهش حاضر به بررسی عوامل زیستی مؤثر در بروز سوء مصرف مواد پرداخته است. به همین منظور در کنار سؤال اصلی مبنی بر «مقایسه تأثیر عوامل زیستی مؤثر در بروز رفتار سوء مصرف مواد در بین افراد معتاد و غیرمعتاد»، یک سؤال دیگر با توجه به متغیرهای سن، سطح تحصیلات، شغل، وضعیت تأهل در افراد معتاد تهیه و مورد بررسی قرار گرفت.
روش پژوهش توصیفی از نوع علمی، مقایسهای وجامعه آماری شامل کلیه افراد معتاد مستقر در زندان مرکزی اصفهان در سال 1387 و همچنین دانشجویان به عنوان گروه شاهد بوده است. نمونه پژوهش شامل 60 نفر از معتادین و 60 نفر از افراد عادی بوده که گروه معتادین به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شده و گروه غیرمعتاد به وسیله روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده است. ابزار اندازهگیری پرسشنامه 60 سؤالی گری و ویلسون بوده است که از روایی و پایایی مناسبی در تحقیقات قبلی برخوردار بوده است. دادهها با استفاده از روشهای آزمون T و آزمون F مورد بررسی قرار گرفت که عمدهترین نتایج آن به شرح زیر میباشد:
- تفاوت معناداری بین عوامل زیستی گرایش به سوءمصرف مواد در افراد معتاد و غیرمعتاد وجود دارد.
- بین عوامل مؤثر بر سوءمصرف مواد مخدر در افراد معتاد و غیرمعتاد بر اساس متغیرهای سن، سطح تحصیلات، شغل، وضعیت تأهل تفاوت معناداری وجود داشت.
فهرست مطالب
عنوان مطالب………………………………………………………. صفحه
فصل اول کلیات پژوهش
1-1 مقدمه………………………………………………………………………………………. 14
2-1 بیان مساله……………………………………………………………………………….. 16
3-1 اهمیت و ضرورت مساله……………………………………………………………. 18
4-1 اهداف پژوهش…………………………………………………………………………. 20
5-1 فرضیههای پژوهش………………………………………………………………….. 21
6-1 تعریف اصطلاحات…………………………………………………………………….. 21
الف: تعریف نظری……………………………………………………………………………. 21
ب: تعریف عملیاتی……………………………………………………………………………. 21
فصل دوم: پیشینه پژوهش
- مقدمه………………………………………………………………………………………….. 25
1-2 مباحث نظری……………………………………………………………………………. 25
2-2 سوء مصرف مواد یک بیماری مغزی است…………………………………… 26
3-2 سوء مصرف مواد فقط یک بیماری مغزی نیست…………………………… 27
4-2 اصطلاح شناسی……………………………………………………………………….. 29
5-2 سوء مصرف و وابستگی به مواد………………………………………………… 30
6-2 اعتیاد………………………………………………………………………………………. 30
1-6-2 همهگیری شناسی………………………………………………………………….. 31
2-6-2 سبب شناسی………………………………………………………………………… 32
3-6-2 عامل سایکو دینامیک……………………………………………………………… 32
4-6-2 نظریات رفتاری…………………………………………………………………….. 33
5-6-2 وراثت چیست؟……………………………………………………………………… 34
6-6-2 عوامل ژنتیک………………………………………………………………………… 36
7-6-2 عوامل عصبی- شیمیایی………………………………………………………… 36
8-6-2 ابتلای همزمان……………………………………………………………………… 37
9-6-2 اختلالات شخصیت ضد اجتماعی…………………………………………….. 38
10-6-2 افسردگی و خودکشی …………………………………………………………. 38
7-2 اختلالات وابسته به الکل…………………………………………………………….. 39
1-7-2 همهگیری شناسی………………………………………………………………….. 40
2-7-2 فعالیتهای الکتروفیزیولوژیکی………………………………………………… 40
3-7-2 شیمی حیاتی یا زیست شیمی………………………………………………….. 42
4-7-2 آسیبپذیری زیستی نسبت به الکلیسم………………………………………. 43
5-7-2 عوامل شخصیتی و روان شناختی…………………………………………… 47
6-7-2 درمان و بازپروری……………………………………………………………….. 49
8-2 اختلالات وابسته به آمفتامین (یا شبه آمفتامین)…………………………….. 50
1-8-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………… 51
2-8-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………… 51
3-8-2 اختلال سایکوتیک ناشی از آمفتامین………………………………………… 52
4-8-2 درمان و بازتوانی…………………………………………………………………. 53
9-2 اختلالات وابسته به کافئین………………………………………………………….. 54
1-9-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………… 55
2-9-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………… 55
3-9-2 ژنتیک و مصرف کافئین…………………………………………………………. 56
4-9-2 کافئین به عنوان یک ماده مورد سوء مصرف…………………………… 56
5-9-2 عوارض نامطلوب …………………………………………………………………. 57
6-9-2 درمان…………………………………………………………………………………. 58
10-2 اختلالات وابسته به حشیش………………………………………………………. 59
1-10-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………. 60
1-1-10-2 شیوع و روندهای اخیر……………………………………………………. 60
2-1-10-2 نوروفارماکولوژی…………………………………………………………… 61
3-10-2 اختلال سایکوتیک ناشی از حشیش………………………………………… 62
4-10-2 اختلال اضطرابی ناشی از حشیش…………………………………………. 63
5-10-2 درمان و بازتوانی……………………………………………………………….. 63
11-2 اختلال وابسته به کوکائین………………………………………………………… 66
1-11-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………. 66
2-11-2 هم ابتلائی………………………………………………………………………….. 67
3-11-2 سبب شناسی………………………………………………………………………. 67
1-3-11-2 عوامل ژنتیک …………………………………………………………………. 67
2-3-11-2 عوامل اجتماعی و فرهنگی ………………………………………………. 68
3-3-11-2 یادگیری و شرطی شدن…………………………………………………… 68
4-3-11-2 عوامل دارویی………………………………………………………………… 69
4-11-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………. 69
5-11-2 سوء مصرف کوکائین و وابستگی بر آن………………………………… 71
6-11-2 اختلال سایکوتیک ناشی از کوکائین ……………………………………… 71
7-11-2 اختلال خلقی ناشی از کوکائین …………………………………………….. 72
8-11-2 اختلال اضطرابی ناشی از کوکائین ………………………………………. 72
9-11-2 اثرات نامطلوب …………………………………………………………………… 72
1-9-11-2 اثرات بر عروق مغزی……………………………………………………… 73
2-9-11-2 اثرات قلبی……………………………………………………………………… 73
3-9-11-2 حملات تشنجی………………………………………………………………… 74
10-11-2 درمان و بازتوانی……………………………………………………………… 74
12-2 اختلالات وابسته به مواد توهم زا76
1-12-2 نوروفارماکولوژی77
2-12-2 مصرف داروهای توهم زا77
3-12-2 آثار روان شناختی78
4-12-2 مکانیزمهای نوروفیزیولوژیکی79
5-12-2 اختلالات سایکوتیک ناشی از مواد توهم زا80
6-12-2 اختلال خلقی ناشی از مواد توهم زا81
7-12-2 درمان81
13-2 اختلالات مربوط به مواد استنشاقی82
1-13-2 نوروفارماکولوژی83
2-13-2 اثرات نامطلوب 84
3-13-2 درمان85
14-2 اختلالات مربوط به نیکوتین85
1-14-2 همه گیری شناسی87
2-14-2 بیماران روانی88
3-14-2 نوروفارماکولوژی88
4-14-2 سبب یابی وابستگی به نیکوتین89
5-14-2 اثرات نامطلوب 90
6-14-2 مزایای بهداشتی ترک سیگار90
7-14-2 درمان91
1-7-14-2 درمانهای روان شناختی91
2-7-14-2 درمانهای روانی- دارویی92
15-2 اختلالات مربوط به مواد شبه افیونی (اپیوتید93
1-15-2 همه گیری شناسی95
2-15-2 نوروفارماکولوژی96
3-15-2 هم ابتلائی97
4-15-2 سبب شناسی98
1-4-15-2 عوامل روانی- اجتماعی98
2-4-15-2 عوامل ژنتیک و زیستی98
3-4-15-2 نظریه روانپویشی99
16-2 اختلالات مربوط به فن سیکلیدین (یا شبه فن سیکلیدین100
1-16-2 همه گیری شناسی100
2-16-2 نورفارماکولوژی100
3-16-2 اختلال خلقی ناشی از فن سیکلیدین101
4-16-2 اختلالات اضطرابی ناشی از فن سیکلیدین101
5-16-2 درمان101
2-2 پیشینه تحقیق102
فصل سوم: روش تحقیق
مقدمه 105
1-3 روش تحقیق105
2-3 جامعه آماری تحقیق105
3-3 ابزار اندازه گیری105
4-3 تعیین حجم نمونه106
5-3 روشهای تجزیه و تحلیل دادهها 106
6-3 تعیین اعتبار و روایی پرسشنامه107
7-3 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات108
فصل چهارم: یافته های پژوهش
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
بحث و نتیجه گیری121
1-5 چه کسی مسئول پیشگیری از اعتیاد است121
2-5 محدودیت های پژوهش124
3-5 پیشنهادهای پژوهش124
پیشنهادهایی به والدین124
پیشنهادهایی به مسوولین 125
4-5 محدود کردن دسترسی به دارو127
5-5 آموزش و پیشگیری128
6-5 بهبود درمان و پژوهش129
7-5 توصیه های محافظت کننده130
8-5 فهرست منابع133
منابع فارسی134
منابع خارجی135
ضمیمه 136
عنوان مطالب صفحه
1- جدول شماره (1-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین………. 110
2- جدول شماره (2-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین براساس سن 111
3- جدول شماره (3-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین براساس وضعیت تأهل 111
4- جدول شماره (4-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین بر اساس شغل 112
5- جدول شماره (5-4) توزیع فراوانی گروه نمونه معتادین و غیرمعتادین براساس سطح تحصیلات 112
6- جدول شماره (6-4) نتایج آزمون t مستقل مقایسه مولفه های عوامل زیستی گرایش به اعتیاد در بین افراد معتاد و غیرمعتاد……………………………………………………………………………………………….. 113
7- جدول شماره (7-4) نتایج آزمون t تفاوت میانگین گروه معتادین و غیرمعتادین در مولفه های عوامل زیستی گرایش به سوء مصرف مواد………………………………………………………………………. 114
8- جدول شماره (8-4) نتایج آزمون t تفاوت میانگین مولفه های عوامل زیستی موثر بر گرایش به سوء مصرف مواد در گروه معتادین براساس سن ………………………………………………………………….. 115
9- جدول شماره (9-4) نتایج آزمون تعقیبی LSD اختلاف میانگین بین عوامل زیستی براساس سن معتادین 116
10- جدول شماره (10-4) نتایج آزمون t تفاوت میانگین مولفه های عوامل زیستی موثر بر گرایش به سوء مصرف مواد در گروه معتادین براساس میزان تحصیلات………………………………………….. 117
11- جدول شماره (11-4) نتایج آزمون تعقیبی LSD اختلاف میانگین بین عوامل زیستی براساس سطح تحصیلات 117
12- جدول شماره (12-4) نتایج آزمون t تفاوت میانگین مولفه های عوامل زیستی موثر بر گرایش به سوء مصرف مواد در گروه معتادین بر اساس ………………………………………………………………… 118
13- جدول شماره (13-4) نتایج آزمون تعقیبی CSD اختلاف میانگین بین عوامل زیستی براساس شغل 119
14- جدول شماره (14-4) نتایج آزمون f تفاوت میانگین گروه معتادین مجرد و متأهل در مولفه های عوامل زیستی موثر بر گرایش به سوء مصرف مواد …………………………………………………………. 119
منابع فارسی:
1- اسعدی، سید حسن( 1374). تحقیقی کاربردی درباره پیشگیری از مصرف نابجای مواد مخدر، روانگردان، الکل توتون. تهران: انجمن اولیا مربیان.
2- اسحاقیان، مهدی (1379). میخواهم پژوهشگر شوم. جزوه آموزشی دوره اقدام پژوهش مرکز آموزش نیروی انسانی اصفهان.
3- ایزدی، افسانه (1380). اعتیاد و جوانان، پایان نامه کارشناسی رشته روانشناسی دانشگاه پیام نور زرین شهر.
4- بنجامین جی سادوک، ویرجینیا، ای سادوک. خلاصه روانپزشکی، علوم رفتاری/ روانپزشکی بالینی: ترجمه حسن رفیعی، فرزین رضاعی، 1382? تهران: ارجمند.
5- دلاور، علی (1376). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد.
6- روزنهان، دیوید ال. سیلکمن، مارتین ای.پی. روانشناسی نابهنجاری آسیبشناسی روانی، ترجمه یحیی سید (1380). تهران: ساوالان.
7- رئوفی، مریم، رضوی، ماریا (1378). راهنمای پیشگیری اعتیاد، تهران: مولفین.
8- رمضانی، فرزانه. بررسی عوامل زیستی سوء مصرف مواد در معتادین مرد استان اصفهان، پایان نامه کارشناسی رشته روانشناسی، دانشگاه پیام نور زرین شهر.
منابع خارجی:
1- Alan.leshner.(1997). Addiction is a Brain Disease and it matters national in statute of justice journal U.S.A
2- Cloninger. (1988). Heterogeneity and the Classification of Alcholism advances in Alcohol and substance Albuse. U.S.A
چکیده پژوهش
پژوهش حاضر به بررسی عوامل زیستی مؤثر در بروز سوء مصرف مواد پرداخته است. به همین منظور در کنار سؤال اصلی مبنی بر «مقایسه تأثیر عوامل زیستی مؤثر در بروز رفتار سوء مصرف مواد در بین افراد معتاد و غیرمعتاد»، یک سؤال دیگر با توجه به متغیرهای سن، سطح تحصیلات، شغل، وضعیت تأهل در افراد معتاد تهیه و مورد بررسی قرار گرفت.
روش پژوهش توصیفی از نوع علمی، مقایسهای وجامعه آماری شامل کلیه افراد معتاد مستقر در زندان مرکزی اصفهان در سال 1387 و همچنین دانشجویان به عنوان گروه شاهد بوده است. نمونه پژوهش شامل 60 نفر از معتادین و 60 نفر از افراد عادی بوده که گروه معتادین به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شده و گروه غیرمعتاد به وسیله روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده است. ابزار اندازهگیری پرسشنامه 60 سؤالی گری و ویلسون بوده است که از روایی و پایایی مناسبی در تحقیقات قبلی برخوردار بوده است. دادهها با استفاده از روشهای آزمون T و آزمون F مورد بررسی قرار گرفت که عمدهترین نتایج آن به شرح زیر میباشد:
- تفاوت معناداری بین عوامل زیستی گرایش به سوءمصرف مواد در افراد معتاد و غیرمعتاد وجود دارد.
- بین عوامل مؤثر بر سوءمصرف مواد مخدر در افراد معتاد و غیرمعتاد بر اساس متغیرهای سن، سطح تحصیلات، شغل، وضعیت تأهل تفاوت معناداری وجود داشت.
فهرست مطالب
عنوان مطالب………………………………………………………. صفحه
فصل اول کلیات پژوهش
1-1 مقدمه………………………………………………………………………………………. 14
2-1 بیان مساله……………………………………………………………………………….. 16
3-1 اهمیت و ضرورت مساله……………………………………………………………. 18
4-1 اهداف پژوهش…………………………………………………………………………. 20
5-1 فرضیههای پژوهش………………………………………………………………….. 21
6-1 تعریف اصطلاحات…………………………………………………………………….. 21
الف: تعریف نظری……………………………………………………………………………. 21
ب: تعریف عملیاتی……………………………………………………………………………. 21
فصل دوم: پیشینه پژوهش
- مقدمه………………………………………………………………………………………….. 25
1-2 مباحث نظری……………………………………………………………………………. 25
2-2 سوء مصرف مواد یک بیماری مغزی است…………………………………… 26
3-2 سوء مصرف مواد فقط یک بیماری مغزی نیست…………………………… 27
4-2 اصطلاح شناسی……………………………………………………………………….. 29
5-2 سوء مصرف و وابستگی به مواد………………………………………………… 30
6-2 اعتیاد………………………………………………………………………………………. 30
1-6-2 همهگیری شناسی………………………………………………………………….. 31
2-6-2 سبب شناسی………………………………………………………………………… 32
3-6-2 عامل سایکو دینامیک……………………………………………………………… 32
4-6-2 نظریات رفتاری…………………………………………………………………….. 33
5-6-2 وراثت چیست؟……………………………………………………………………… 34
6-6-2 عوامل ژنتیک………………………………………………………………………… 36
7-6-2 عوامل عصبی- شیمیایی………………………………………………………… 36
8-6-2 ابتلای همزمان……………………………………………………………………… 37
9-6-2 اختلالات شخصیت ضد اجتماعی…………………………………………….. 38
10-6-2 افسردگی و خودکشی …………………………………………………………. 38
7-2 اختلالات وابسته به الکل…………………………………………………………….. 39
1-7-2 همهگیری شناسی………………………………………………………………….. 40
2-7-2 فعالیتهای الکتروفیزیولوژیکی………………………………………………… 40
3-7-2 شیمی حیاتی یا زیست شیمی………………………………………………….. 42
4-7-2 آسیبپذیری زیستی نسبت به الکلیسم………………………………………. 43
5-7-2 عوامل شخصیتی و روان شناختی…………………………………………… 47
6-7-2 درمان و بازپروری……………………………………………………………….. 49
8-2 اختلالات وابسته به آمفتامین (یا شبه آمفتامین)…………………………….. 50
1-8-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………… 51
2-8-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………… 51
3-8-2 اختلال سایکوتیک ناشی از آمفتامین………………………………………… 52
4-8-2 درمان و بازتوانی…………………………………………………………………. 53
9-2 اختلالات وابسته به کافئین………………………………………………………….. 54
1-9-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………… 55
2-9-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………… 55
3-9-2 ژنتیک و مصرف کافئین…………………………………………………………. 56
4-9-2 کافئین به عنوان یک ماده مورد سوء مصرف…………………………… 56
5-9-2 عوارض نامطلوب …………………………………………………………………. 57
6-9-2 درمان…………………………………………………………………………………. 58
10-2 اختلالات وابسته به حشیش………………………………………………………. 59
1-10-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………. 60
1-1-10-2 شیوع و روندهای اخیر……………………………………………………. 60
2-1-10-2 نوروفارماکولوژی…………………………………………………………… 61
3-10-2 اختلال سایکوتیک ناشی از حشیش………………………………………… 62
4-10-2 اختلال اضطرابی ناشی از حشیش…………………………………………. 63
5-10-2 درمان و بازتوانی……………………………………………………………….. 63
11-2 اختلال وابسته به کوکائین………………………………………………………… 66
1-11-2 همه گیری شناسی………………………………………………………………. 66
2-11-2 هم ابتلائی………………………………………………………………………….. 67
3-11-2 سبب شناسی………………………………………………………………………. 67
1-3-11-2 عوامل ژنتیک …………………………………………………………………. 67
2-3-11-2 عوامل اجتماعی و فرهنگی ………………………………………………. 68
3-3-11-2 یادگیری و شرطی شدن…………………………………………………… 68
4-3-11-2 عوامل دارویی………………………………………………………………… 69
4-11-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………. 69
5-11-2 سوء مصرف کوکائین و وابستگی بر آن………………………………… 71
6-11-2 اختلال سایکوتیک ناشی از کوکائین ……………………………………… 71
7-11-2 اختلال خلقی ناشی از کوکائین …………………………………………….. 72
8-11-2 اختلال اضطرابی ناشی از کوکائین ………………………………………. 72
9-11-2 اثرات نامطلوب …………………………………………………………………… 72
1-9-11-2 اثرات بر عروق مغزی……………………………………………………… 73
2-9-11-2 اثرات قلبی……………………………………………………………………… 73
3-9-11-2 حملات تشنجی………………………………………………………………… 74
10-11-2 درمان و بازتوانی……………………………………………………………… 74
12-2 اختلالات وابسته به مواد توهم زا……………………………………………… 76
1-12-2 نوروفارماکولوژی………………………………………………………………. 77
2-12-2 مصرف داروهای توهم زا……………………………………………………. 77
3-12-2 آثار روان شناختی………………………………………………………………. 78
4-12-2 مکانیزمهای نوروفیزیولوژیکی………………………………………………. 79
5-12-2 اختلالات سایکوتیک ناشی از مواد توهم زا…………………………….. 80
6-12-2 اختلال خلقی ناشی از مواد توهم زا………………………………………. 81
7-12-2 درمان81
13-2 اختلالات مربوط به مواد استنشاقی82
1-13-2 نوروفارماکولوژی83
2-13-2 اثرات نامطلوب 84
3-13-2 درمان85
14-2 اختلالات مربوط به نیکوتین85
1-14-2 همه گیری شناسی87
2-14-2 بیماران روانی88
3-14-2 نوروفارماکولوژی88
4-14-2 سبب یابی وابستگی به نیکوتین89
5-14-2 اثرات نامطلوب 90
6-14-2 مزایای بهداشتی ترک سیگار90
7-14-2 درمان91
1-7-14-2 درمانهای روان شناختی91
2-7-14-2 درمانهای روانی- دارویی92
15-2 اختلالات مربوط به مواد شبه افیونی (اپیوتید93
1-15-2 همه گیری شناسی95
2-15-2 نوروفارماکولوژی96
3-15-2 هم ابتلائی97
4-15-2 سبب شناسی98
1-4-15-2 عوامل روانی- اجتماعی98
2-4-15-2 عوامل ژنتیک و زیستی98
3-4-15-2 نظریه روانپویشی99
16-2 اختلالات مربوط به فن سیکلیدین (یا شبه فن سیکلیدین100
1-16-2 همه گیری شناسی100
2-16-2 نورفارماکولوژی100
3-16-2 اختلال خلقی ناشی از فن سیکلیدین101
4-16-2 اختلالات اضطرابی ناشی از فن سیکلیدین101
5-16-2 درمان101
2-2 پیشینه تحقیق102
فصل سوم: روش تحقیق
مقدمه 105
1-3 روش تحقیق105
2-3 جامعه آماری تحقیق105
3-3 ابزار اندازه گیری105
4-3 تعیین حجم نمونه106
5-3 روشهای تجزیه و تحلیل دادهها 106
6-3 تعیین اعتبار و روایی پرسشنامه107
7-3 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات108
فصل چهارم: یافته های پژوهش
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
بحث و نتیجه گیری121
1-5 چه کسی مسئول پیشگیری از اعتیاد است121
2-5 محدودیت های پژوهش124
3-5 پیشنهادهای پژوهش124
پیشنهادهایی به والدین124
پیشنهادهایی به مسوولین 125
4-5 محدود کردن دسترسی به دارو127
5-5 آموزش و پیشگیری128
6-5 بهبود درمان و پژوهش129
7-5 توصیه های محافظت کننده130
8-5 فهرست منابع133
منابع فارسی134
منابع خارجی135
ضمیمه 136
منابع فارسی:
1- اسعدی، سید حسن( 1374). تحقیقی کاربردی درباره پیشگیری از مصرف نابجای مواد مخدر، روانگردان، الکل توتون. تهران: انجمن اولیا مربیان.
2- اسحاقیان، مهدی (1379). میخواهم پژوهشگر شوم. جزوه آموزشی دوره اقدام پژوهش مرکز آموزش نیروی انسانی اصفهان.
3- ایزدی، افسانه (1380). اعتیاد و جوانان، پایان نامه کارشناسی رشته روانشناسی دانشگاه پیام نور زرین شهر.
4- بنجامین جی سادوک، ویرجینیا، ای سادوک. خلاصه روانپزشکی، علوم رفتاری/ روانپزشکی بالینی: ترجمه حسن رفیعی، فرزین رضاعی، 1382? تهران: ارجمند.
5- دلاور، علی (1376). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: رشد.
6- روزنهان، دیوید ال. سیلکمن، مارتین ای.پی. روانشناسی نابهنجاری آسیبشناسی روانی، ترجمه یحیی سید (1380). تهران: ساوالان.
7- رئوفی، مریم، رضوی، ماریا (1378). راهنمای پیشگیری اعتیاد، تهران: مولفین.
8- رمضانی، فرزانه. بررسی عوامل زیستی سوء مصرف مواد در معتادین مرد استان اصفهان، پایان نامه کارشناسی رشته روانشناسی، دانشگاه پیام نور زرین شهر.
منابع خارجی:
1- Alan.leshner.(1997). Addiction is a Brain Disease and it matters national in statute of justice journal U.S.A
2- Cloninger. (1988). Heterogeneity and the Classification of Alcholism advances in Alcohol and substance Albuse. U.S.A.
چکیده
طرح حاضر با هدف طراحی، ارزیابی و اجرای دور? آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر برای دانش آموزان مقطع متوسطه انجام یافته است. جهت طراحی دوره، نظریات سوء مصرف، پیشگیری و منابع مرتبط مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به موارد مشترک و متفاوت نظریات و دوره های پیشین و اعمال نظر متخصصین، دور? مذکور طراحی و تدوین شد و مورد تأیید 5 نفر از روان شناسان قرار گرفت. نگرش سنج دانش آموزان به مواد مخدر، پس از بررسی مبانی نظری مرتبط و ابزارهای پیشین به صورت مقدماتی طراحی گردید. روایی محتوایی آزمون با استفاده ازضریب توافق داوران (28 نفر از اساتید روان شناسی و مشاوره و عموماً با تجرب? کار بالینی با معتادان) مورد تأیید قرار گرفت. پایایی آزمون مذکور، با اجرای مقدماتی (Pilot) بر روی 30 نفر از دانش آموزان مقطع متوسطه در سال سوم دبیرستان، با استفاده ازآلفای کرنباخ محاسبه شده و ضریب بدست آمده 733/0 می باشد. جهت اجرای دوره، 2 گروه از دانش آموزان مقطع دبیرستان در پای? سوم انتخاب شدند. با استفاده از طرح نیمه آزمایشی پیش آزمون، پس آزمون با گروه گواه پس از اجرای پیش آزمون بر روی گروه ها (نگرش سنج محقق ساخته)، دور? آموزشی طی 4 جلسه برای گروه آزمایشی برگزار گردید. در نهایت، داده ها با استفاده از نرم افزار آماری Spss . 12 و با استفاده از آزمون های t مستقل وتحلیل کوواریانس مورد بررسی قرار گرفت. تفاوت معنی دار در نگرش به سوء مصرف مواد مخدر در گروه آزمایشی گواه از اثر بخشی دوره در ایجاد نگرش منفی به سوء مصرف مواد مخدر داشته است و از این رو دور? مذکور می تواند در سطح وسیع تر برای پیشگیری اولیه کاربرد داشته باشد.
مقدمه
سوء مصرف مواد مخدر، امروزه پا را از مرز اختلالات فردی و روان شناختی فراتر نهاده و به یک معضل اجتماعی تبدیل شده است. شیوع روز افزون، درگیری اقشار مختلف اجتماعی در مصرف، تنوع گسترده و کاهش سن ابتلا، دانشمندان و برنامه ریزان را بر آن داشته تا نسبت به حل آن چاره جویی نمایند.
کاهش عرضه و کاهش تقاضا، همواره و از دیر باز دو سیاست عمده در حل مسأله مواد مخدر بوده است. به رغم تلاش های قابل ستایش در کاهش عرضه، تقاضای مصرف روز به روز افزایش یافته و قربانیان بیشتری را به کام خود فرو می برد. از این رو روانشناسان، جامعه شناسان، متخصصان تعلیم و تربیت و … اهتمام خود را صرف کاهش و کنترل تقاضا نموده اند.
طرح نظریات متعدد در تعلیل گرایش ها و پیشگیری شاهدی براین مدعا ست. و باز نیز برغم تمامی تلاش های ارزشمند صاحبان اندیشه، این مسأله به قوت خود باقی است.
سود سرشار نامشروع تجارت مواد مخدر، جذابیت های آنی فیزیولوژیکی و روانی مصرف مواد، هزینه های سرسام آور درمان و توانبخشی معتادان، دانشمندان روان شناس را برآن داشته که این بار، مشکل را پیش از پدیدآیی حل نمایند.
دو ده? اخیر انقلابی در پیشگیری از مصرف مواد بوده است. طراحی نظریات و برنامه های متعدد برای پیشگیری اولیه در کشورهای مختلف و برای اقشار گوناگون جامعه، دستاورد این کوشش ها بوده است.
رویکردهای القای ترس، هنجاری ، آموزش مهارت های زندگی، آموزش مقاومت اجتماعی … و برنامه های آموزشی منتج از آنها، همه و همه در پژوهش های بسیاری چه در کوتاه مدت و چه در دراز مدت مورد ارزیابی قرار گرفته است. مطالعات نشان داده اند که به رغم سودمندی قابل توجه برخی از برنامه ها، راه درازی تا دستیابی به نظریه یا نظریات منسجم و برنامه های قابل اعتماد آموزشی باقی است.
بررسی آسیب شناسان? برنامه های آموزشی در حوزه پیشگیری، فعالیت بسیارمهمی در بهبود برنامه های آموزشی است. شاید بتوان تنگ نظری در لحاظ نمودن عوامل متعدد دخیل در برخی از رویکردهای نظری و به تبع آن در برنامه های آموزشی را اساس این ضعف ها دانست.
هدف پژوهش حاضر، طراحی و تدوین دور? آموزش پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر برای دانش آموزان مقطع متوسط به عنوان یکی از آسیب پذیرترین اقشار در ابتلا بوده است.
جهت انجام طرح حاضر، ابتدا تمامی نظریات سوء مصرف و پیشگیری- یا دست کم مهمترین آنها- مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نقط? عطف هر نظریه و اصول اساسی در هرکدام استخراج شده. موارد مذکور همراه با تجرب? پژوهشگر، به صورت منسجم برای اجرا تدوین گردید. بدین ترتیب مجموع? به دست آمده مجموعه ای است از تلفیق تئوری های متعدد که از موارد مشترک و متفاوت نظریات مختلف و تجرب? پژوهشگر غنی شده و مورد تأیید 5 تن از روانشناسان قرار گرفته است. جهت اجرا با استفاده از طرح نیمه آزمایشی پیش آزمون، پس آزمون با گروه گواه، 2 گروه از دانش آموزان مقطع متوسطه (درهر گروه 30 نفر و در مجموع 60 نفر) انتخاب شدند. ابزار سنجش نگرش به سوء مصرف، محقق ساخته بوده و پس از بررسی ادبیات تحقیق و سنجه های مختلف در موضوع نسبت به تهیه و تدوین آن اقدام شده است. جهت بررسی روایی آزمون ازضریب توافق 28 تن از داوران (اساتید محترم دانشگاه در رشته های روان شناسی و مشاوره) و جهت بررسی پایایی آن از ضریب آلفای کرنباخ استفاده شده است. نتایج نشان دار که ابزار مذکور دارایی روایی و پایایی قابل قبول می باشد. دور? آموزشی طی 4 جلسه برای گروه آزمایشی، برگزار شده و طبق طرح، پیش آزمون و پس آزمون برروی گروههای آزمایشی و گواه اجرا گردید. در نهایت نتایج با استفاده از آزمون های آماری t مستقل و تحلیل کو واریانس مورد تحلیل قرارگرفت. نتایج نشانگر اثر بخشی دوره در تغییر نگرش و دانش آموزان مقطع متوسطه به سوء مصرف مواد مخدر بوده و با بسیاری از پژوهش های مشابه همسو می باشد. از دور? مذکور می توان به طور وسیع تر برای تغییر نگرش دانش آموزان مقطع متوسط? سراسر کشور به سوء مصرف مواد، سود جست.
عنوان صفحه
فهرست مطالب
چکیده ……………………………………………………………………………………………………….. 1
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………. 2
فصل اول: طرح کلی تحقیق
بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………….. 5
ضرورت …………………………………………………………………………………………………… 11
اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………….. 12
سؤالات و فرضیات ……………………………………………………………………………………… 12
تعاریف نظری اصطلاحات……………………………………………………………………………… 13
تعاریف عملیاتی اصطلاحات…………………………………………………………………………… 18
فصل دوم: مبانی نظری و پیشین? پژوهش ها
پیشگیری از مصرف مواد مخدر ……………………………………………………………………….. 20
رویکرد ها و نظریه های پیشگیری ……………………………………………………………………. 24
نگرش مثبت به مواد مخدر ……………………………………………………………………………… 36
نظریات سوء مصرف مواد مخدر ……………………………………………………………………… 50
رویکرد مهارت های زندگی …………………………………………………………………………… 53
رویکرد مهارت های زندگی …………………………………………………………………………… 66
برنامه های آموزش پیشگری در مدارس جهان ……………………………………………………… 79
انگلستان ……………………………………………………………………………………………………. 80
آمریکا ……………………………………………………………………………………………………… 85
کویت ……………………………………………………………………………………………………… 93
ایران ………………………………………………………………………………………………………… 95
دور? پیشنهادی آموزش فرد- مدار پیشگری از سوء مصرف مواد مخدر ……………………… 125
فصل سوم: روش شناسی
روش تحقیق……………………………………………………………………………………………… 134
جامع? آماری ……………………………………………………………………………………………. 135
شیو? انجام طرح…………………………………………………………………………………………. 135
ابزار اندازه گیری ………………………………………………………………………………………. 136
شیو? تجزیه و تحلیل اطلاعات ………………………………………………………………………. 138
فصل جهارم: نتایج
نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل اطلاعات ……………………………………………………. 141
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
بحث و نتیجه گیری ……………………………………………………………………………………. 146
محدودیت ها ……………………………………………………………………………………………. 159
پیشنهاد ها ……………………………………………………………………………………………….. 160
منابع ……………………………………………………………………………………………………… 167
فهرست جداول
فصل اول
جدول 1- 1: ملاک های DSM- IV برای مسمومیت با مواد…………………………………….. 15
جدول 1- 2: ملاک های DSM- IV برای ترک مواد…………………………………………….. 16
جدول 1- 3: ملاک های تشخیص DSM- IV برای وابستگی به مواد………………………….. 16
جدول 1- 4: ملاک های تشخیص DSM- IV برای سوء مصرف مواد………………………… 17
فصل دوم
جدول 2- 1: خلاصه ای از برنامه های آموزشی مدارس …………………………………………. 35
جدول 2- 2: دسته بندی نظریات با توجه به خود، دیگران، جامعه و طبیعت ………………….. 46
جدول 2- 3: نقط? تمرکز رشته ای نظریه ها…………………………………………………………. 47
جدول 2- 4:حدود نظریات با توجه به خلاص? عنوان، متغیرهای کلیدی، ماد? موردتأکید و ویژگی های جمعیت شناختی…………………………………………………………………………………………………….. 48
جدول 2- 5: عوامل خطر در سوء مصرف مواد……………………………………………………… 69
جدول 2- 6: عوامل محافظت کننده و عوامل خطر برای شروع مصرف داروهای غیر مجاز در بین نوجوانان 70
جدول 2- 7: رئوس محتوای برنام? پیشگیری از اعتیاد در کتاب تغذیه و بهداشت……………. 85
جدول 2- 8: در زمین? آموزش پیشگیری از اعتیاد…………………………………………………… 88
جدول 2- 9: معرفی دارو و هشدارهای آن ………………………………………………………….. 89
جدول 2- 10: روش های تدریس درزمین? آموزش پیشگیری ازاعتیاددرکشورهای موردمطالعه. 124
جدول 2- 11: تقسیم بندی ابعاد عوامل غیر قابل کنترل (فردی و اجتماعی)………………….. 126
جدول 2- 12: تقسیم بندی ابعاد عوامل قابل کنترل (فردی و اجتماعی)………………………. 126
جدول 2- 13: عوامل غیر قابل کنترل (فردی و اجتماعی) ………………………………………. 127
جدول 2- 14: عوامل قابل کنترل (فردی و اجتماعی) ……………………………………………. 128
جدول 2- 15: عوامل قابل کنترل (فردی و اجتماعی) در مجموع نظریات پیشین……………. 129
جدول2- 16: تقسیم بندی ابعاد وسطوح مداخلات در پیشگیری از سوءمصرف مواد مخدر. 129
جدول2- 17: دور? آموزشی فرد- مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر (با تأکید بر عوامل قابل کنترل اجتماعی) 130
جدول2- 18: دور? آموزشی فرد- مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر (با تأکید بر عوامل قابل کنترل فردی و اجتماعی)…………………………………………………………………………………………………. 131
جدول2- 19: امتیاز دور? آموزش فرد- مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر مبتنی بر عوامل قابل کنترل فردی و اجتماعی …………………………………………………………………………………………………. 132
فصل سوم
جدول 3- 1: دیاگرام طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل غیرتصافی……………. 134
جدول 3- 2: نمونه سؤالات آزمون …………………………………………………………………. 136
جدول 3- 3: خلاص? محاسب? t تک متغیری برای بررسی روایی ابزار………………………… 137
فصل چهارم
جداول 4- 1: خلاص? اطلاعات توصیفی بدست آمده از تحلیل داده ها …………………….. 141
جدول 4- 2: آماره های پیش آزمون و پس آزمون گروه های گواه و آزمایش…………….. 142
جدول 4- 3: آزمون برای واریانس ها ……………………………………………………………… 142
جدول 4- 4: آزمون برای میانگین ها………………………………………………………………… 142
جدول 4- 5: آزمونt مستقل برای مقایس? اختلاف میانگین های پیش آزمون و پس آزمون گروه های گواه آزمایشی…………………………………………………………………………………………………………….. 143
جدول 4- 6: خلاص? نتایج تحلیل کوواریانس ……………………………………………………. 144
فهرست شکل ها
شکل 2- 1: الگوی کلی شروع مصرف ……………………………………………………………… 71
شکل 2- 2: رابط? عوامل مؤثر در سوء مصرف مواد مخدر ………………………………………. 81
شکل 2- 3: مثالی از رسم نقش? پنداره ها برای الکل …………………………………………….. 113
شکل 2- 4: مثالی از رسم نقش? مفهوم ها برای سیگاز گشیدن …………………………………. 114
فهرست پیوست ها
پیوست الف. نگرش سنج سوء مصرف مواد مخدر ………………………………………………. 161
پیوست ب. دور? آموزشی فرد – مدار پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر به تفکیک جلسات آموزشی 163
منابع:
- آذری نواز، خیراله و آزاد حسین، (بهار 1383). بررسی آموزش نقش فیلم مستند و کاریکاتور با محتوای ضد اعتیاد در نگرش دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانی منطق? 7 تهران، نسبت به اعتیاد و مقایس? آنها، محل نشر: تهران ، فصلنام? اعتیاد پژوهی (علمی – پژوهشی)، سال دوم، شمار? 6?
- اباد نیسکی هوارد، ترجم? محمد علی زکریایی و همکاران، (1384). مواد مخدر، نگاهی اجمالی (فصل دهم، پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر)، محل نشر: تهران، انتشارات جامعه و فرهنگ ریاست جمهوری ستاد مبارزه با مواد مخدر، صفحات 291 الی 308 .
- باقری منصور و بهرامی احسان هادی، (تابستان 1382). نقش آموزش مهارت های زندگی، بر دانش و نگرش نسبت به مواد مخدر و عزت نفس دانش آموزان، محل نشر: تهران، فصلنام? اعتیاد پژوهی (علمی – پژوهشی)، سال اول، شمار? 2?
- جمالی اختر و قربانی مجید، (پاییز 1383). بررسیزمینه های آموزش پیشگیری از اعتیاد ودر مدارس کل کشور،محل نشر: تهران، فصلنام? اعتیاد پژوهی (علمی – پژوهشی)، سال دوم، شمار? 8 .
- دلاور علی، (1383). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، محل نشر: تهران، (چاپ سوم از ویرایش جدید) انتشارات رشد.
- دلاور علی، علیزاده ابراهیم و رضایی علی محمد، (1384). ساخت و استاندارد سازی آموزش نگرش سنج به مواد مخدر و تعیین رابط? میان مؤلفه های فردی و خانوادگی با آن برای دانش آموزان مقطع متوسط? شهر تهران، محل نشر: تهران، فصلنام? تعلیم و تربیت، شمار? 79?
- دفتر پیشگیری، (1384). مدرس? مروج سلامت (راهنمای دبیران رابط)، محل نشر: تهران، معاونت تربیت بدنی و تندرستی وزارت آموزش و پرورش.
- دفتر پیشگیری، (1384). مدرس? مروج سلامت (راهنمای دبیر)، محل نشر: تهران، معاونت تربیت بدنی و تندرستی وزارت آموزش و پرورش.
- دفتر پیشگیری، (1384). مدرس? مروج سلامت (خود آموز پیشگیری ویژ? دانش آموزان سال دوم متوسطه)، محل نشر: تهران، معاونت تربیت بدنی و تندرستی وزارت آموزش و پرورش.
- سازمان جهانی بهداشت،(1379). برنام? آموزش مهارت های زندگی واحد بهداشت و روان و پیشگیری از سوء مصرف مواد (ربابه نوری قاسم آبادی و پروانه محمد خانی،مترجمین، محل نشر: تهران، معاونت امور فرهنگی و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 1979).
- شریفی حسن پاشا و شریفی نسترن، (1380). روش های تحقیق در علوم رفتاری، (چاپ دوم)، محل نشر: تهران، انتشارات سخن.
- کلانتز و هارتل، (2002). پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر در نوجوانان، یافته های جاری و جهت گیری های آتی، (مسعود محمدی و همکاران، مترجم)، فصل 12، بوتوین گیلبرت جی. (مجید قربانی، مترجم)، چاپ نشده.
- لیتری ون. جی، سیرز مولیه، پیرسون هلن و انشتاین، (1984). نظریه های سوء مصرف مواد، (چاپ اول)، محل نشر: تهران، انتشارات جامعه و فرهنگ ستاد مبارزه با مواد مخدر ریاست جمهوری، (تاریخ نشر اثر به زبان اصلی، 1980).
فهرست عناوین
عنوان صفحه
چکیده:………………………………………………………………………….. 1
مقدمه:……………………………………………………………………………. 2
فصل اول
- بیان مسئله………………………………………………………… 4
- اهمیت و ضرورت مسئله تحقیق……………………………. 7
- اهداف تحقیق…………………………………………………… 10
فصل دوم
- پیشینة تاریخی تحقیق…………………………………………. 11
- دیدگاههای نظری تحقیق……………………………………… 14
- تاریخ ادبیات تحقیق……………………………………………. 22
- تاریخچة مواد مخدر در جهان و ایران…………………….. 29
- آنچه در مورد اعتیاد و مواد مخدر باید بدانیم؟…………… 32
- شناخت شخصیت و طرز رفتار معتادین…………………… 34
- مشخصههای اعتیاد……………………………………………… 35
- مراحل اعتیاد…………………………………………………….. 38
- آیا اعتیاد یک نوع بیماری است؟! ………………………….. 40
- چارچوب تئوریک تحقیق……………………………………. 42
- متغیرهای مستقل وابسته………………………………………. 44
- ارائه فرضیههای تحقیق………………………………………… 45
- شاخص و معرف سازی………………………………………. 46
- تعریف نظری و عملیاتی متغیرها و شاخصها…………… 48
فصل سوم
- روش شناختی تحقیق………………………………………….. 52
- حجم نمونه و جامعة آماری………………………………….. 53
فصل چهارم
- تجزیه و تحلیل توصیفی و استنباطی دادهها ……………… 54
- نتیجهگیری و خلاصهی یافتهها………………………………. 73
- پیشنهادات تحقیق………………………………………………. 84
- محدودیتها تحقیق……………………………………………. 85
فصل پیوستها
- پرسشنامه…………………………………………………………. 86
- جدول کدنامه……………………………………………………. 89
- منابع ……………………………………………………………… 93
این تحقیق، پژوهشی است پیرامون علل گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر در این تحقیق جامعه آماری خود را با حجم نمونه 100 نفر و از میان معتادین مراجعه کننده به ستاد هماهنگی و توانبخشی سازمان بهزیستی (مرکز شهید اشرفی اصفهانی) برگزیدهایم.
در این تحقیق، 6 فرضیه مطرح و مورد بررسی قرار گرفت، که در نهایت تمامی فرضیههای ما مورد تأیید قرار گرفت. به عبارت دیگر رابطة معناداری میان فرضیههای مطرح شده و علل گرایش جوانان به مواد مخدر وجود دارد.
روش تحقیق مورد استفاده برای دستیابی به نتیجه، روش پیمایشی است که البته در ضمن از دو تکنیک، روش کتابخانهای و نیز پرسشنامهای برای جمعآوری اطلاعات سود جستهایم.
در پژوهش انجام شده سعی شد که نگاهی هر چند گذرا و سطحی به تعریف اعتیاد، مشخصههای اعتیاد مراحل اعتیاد، شناخت شخصیت معتادین، تاریخچة مواد مخدر در جهان و ایران و … داشته باشیم. در انتهای تحقیق نیز پیشنهادات تحقیق را ارائه نمودیم تا بلکه در آینده محدودیتهای تحقیقی مانند آنچه که در تحقیق فوق صورت گرفته از میان برداشته شود.
زندگی اجتماعی انسان تحت حاکمیت قواعد و هنجارهای اجتماعی است. اگر ما از قواعدی که انواع رفتار را در زمینههای معینی به عنوان رفتارهای مناسب و رفتارهای دیگری را به عنوان رفتارهای نامناسب تعریف میکنند، پیروی نمیکردیم، فعالیتهایمان دستخوش هرج و مرج میگردید.
از سوی دیگر زندگی اجتماعی انسان با پدیدههای اجتماعی نمود مییابد. پدیدههای اجتماعی در واقع واقعیتهایی هستند که جزء ذاتی زندگی اجتماعی بشر میباشند. حال اگر برخی از این پدیدهها در وضعیتی قرار گیرند که از سوی جامعه، منفی تلقی شوند، ممکن است که در حیات مطلوب اجتماعی اثر نامناسب گذارده و یا آن را تهدید نمایند. اما باید دانست که تلقی منفی از یک پدیده اجتماعی در همه جوامع یکسان نیست و شاید معدودی از این پدیدهها را بتوان یافت که وجود آنها در تمام یا اغلب جوامع همراه با تلقی منفی باشد. همچنین در یک جامعه خاص نیز تشخیص مثبت یا منفی بودن یک پدیده در میان گروهها یا افراد مختلف، لزوماً یکسان نمیباشد. در این میان تلقی رهبران سیاسی جامعه، فراتر از یک تلقی فردی بوده و به مقدار زیادی در روند حیات جامعه تأثیر دارد.
اعتیاد به مواد مخدر یکی از مسائل مبتلا به امروز جهان است. پدیدهای است که بیش از پیش نسل امروز و فردا را تهدید به نابودی میکند و این امر تقریباً درد جدیدی است، روزی نیست که سمینارها و کنفرانسهایی با شرکت عدهای صاحب نظران دنیا در زمینههای جرم شناسی، روان شناسی، جامعه شناسی و… تشکیل نگردد و در پی از بین بردن این درد بیدرمان نباشند. ولی از آنجا که در فکر شناخت زمینههای اعتیاد بر نمیآیند غالباً طرق درمان پیشنهادی آنان نیز چاره درد نمیکند. این است که میبینیم هر روز بر تعداد معتادین چه در ایران و چه در جهان افزوده میگردد.
فایل بصورت ورد 100 صفحه قابل ویرایش می باشد