چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین شیوه های فرزندپروری با مکان کنترل در دانش آموزان پسر پایة سوم راهنمایی می پردازد . به این منظور 180 نفر از دانش آموزان پسر پایة سوم راهنمایی منطقه انگوت در استان اردبیل مورد مطالعه قرار گرفتند. گروه نمونه به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شده و در ابتدا پرسشنامة مکان کنترل نوویکی – استریکلند را پر کردند و سپس پرسشنامة شیوه ها فرزندپروری بانتون که 15 سوال داشت اجرا شد. طرح پژوهش از نوع همبستگی و مدل تحلیل داده ها رگرسیون گام به گام بود. نتایج پژوهش نشان داد خرده مقیاسهای دیکتاتوری و دموکراتیک به طور معنی داری مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را نمی تواند پیش بینی کند . این یافته ها بین معنی است که هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده توسط دانش آموزان دیکتاتوری تر باشد مکان کنترل بیرونی در آنان افزایش می یابد و هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده دموکراتیک تر باشد مکان کنترل بیرونی کاهش یافته و بر میزان مکان کنترل درونی اشخاص افزوه می شود.
فصل اول
مقدمه
خانواده اولین پایه گذار شخصیت ، ارزشها و معیارهای فکری فرد است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت و سبک و خط مشی زندگی فرد در آینده دارد و اخلاق و صحت و سلامت روانی فرد تا حد زیادی در گرو آن است . واکنش کودک نسبت به محیط خود تحت تاثیر موازین اجتماعی و فرهنگی و گروهی است که در میان آن بزرگ شده است از آنجا که خانواده یک واحد اجتماعی است و ارزشها و معیارهای اجتماعی از طریق آن به کودک منتقل می شود ، به عنوان یک واسطه از لحاظ تاثیر محیط اجتماعی بر کودک ، اهمیت فراوانی دارد ( احدی ، محسنی ، 1378 ) .
محیط خانواده ، اولین و بادوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت فرزندان تاثیر می گذارد . نفوذ والدین در بچه ها تنها محدود به جنبه های ارثی نیست ، بلکه در آشنایی کودک با زندگی اجتماعی و فرهنگ جامعه نیز ، خانواده نقش بسیار مؤثری دارد . خانه محلی است که در آن کودک امور مختلف را فرا می گیرد و با مشاهده رفتار والدین راه و رسم زندگی را نیز با تقلید از رفتار و اعمال آنها فرا می گیرد ( شریعتمداری ، 1367 ) .
تاثیر خانواده بر رشد چنان بارز است که با وجود اختلاف های موجود بین صاحب نظران روان شناسی ، بسیاری از آنان در زمینه اهمیت خانواده و تاثیر آن بر رشد ، نقطه نظر مشترک دارند و اکثر روان شناسان صرف نظر از مکتبی که به آن معتقدند ، کنشهای متقابل بین والدین و فرزندانشان را اساس رشد عاطفی تلقی می کنند ( بالبی ، فروید ، نقل از برومند نسب ، 1373 ) .خانواده بنیادی ترین نهاد اجتماعی در تمدن بشر است که از دیر باز مورد توجه بسیاری از اندیشمندان علوم مختلف بویژه جامعه شناسان بوده است . اهمیت خانواده به عنوان کانون اصلی زندگی فردی ، اجتماعی نقش و کارکرد آن در تکوین رشد و تعادل شخصیت و کنش های فردی ، چگونگی هویت فردی و اجتماعی و همچنین روابط تنگاتنگ و بلند مدت اعضای خانواده دانست . سیر تکامل و تحول خانواده از گذشته تا به امروز نشان می دهد که به دلیل تغییر و کاهش کارکردهای خانوادة امروزی نسبت به نقش ها و ضرورت های این نهاد اجتماعی در گذشته ، همسران امروزی فقط به برآورد نیازهای اولیه گذران عمر و پرورش فرزندان نمی اندیشند . بلکه خواهان مصاحبت و همراهی و هم نوایی بیشتر با یکدیگر و انسجام و سازماندهی روابط انسانی و اجتماعی و زناشویی خود هستند ( قدسی احقر ، 1384 ) .
فهرست مطالب
فصل اول (طرح تحقیق)
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 2
بیان مساله…………………………………………………………………………………………. 5
اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………. 7
فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………… 7
تعریف اصطلاحات………………………………………………………………………………. 8
شیوه های فرزندپروری……………………………………………………………………… 8
مکان کنترل…………………………………………………………………………………………. 9
فصل دوم (پیشینه تحقیق)
گفتار اول: خانواده………………………………………………………………………………. 11
مقدمه
ابعاد شیوه های فرزندپروری……………………………………………………………… 13
بعد «گرم» بودن والدین………………………………………………………………………. 13
بعد «کنترل» والدین……………………………………………………………………………. 14
جنبه های مثبت کنترل والدین……………………………………………………………… 15
جنبه های منفی کنترل والدین………………………………………………………………. 17
بعد «تعهد» (دخیل شدن) والدین…………………………………………………………… 18
الگوهای با وم ریند در مورد شیوه های فرزندپروری…………………………… 19
والدین دارای اقتدار منطقی………………………………………………………………….. 20
والدین استبدادی………………………………………………………………………………… 21
والدین آزاد گذار…………………………………………………………………………………. 22
والدین افراطی (زیاده رو) و والدین و مسالحه کار (سهل انگار)………………. 23
الگوهای جدید فرزندپروری باوم ریند…………………………………………………. 25
تأثیر متقابل کودک و والد بر یکدیگر……………………………………………………. 26
نگرش های فرزندپروری – عمل فرزندپروری………………………………………. 28
گفتار دوم: مکان کنترل
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 30
مفاهیم و اصول در نظریه یادگیری اجتاعی راتر…………………………………… 30
درک سازه مکان کنترل………………………………………………………………………… 33
تحول شخصیت از دیدگاه راتر…………………………………………………………….. 35
جنبه های منفی احاطه و کنترل…………………………………………………………….. 37
پیامدهای شخصی منفی………………………………………………………………………. 38
پیامدهای منفی بین فردی و اجتماعی……………………………………………………. 39
بررسی مقیاس های مکان کنترل…………………………………………………………… 39
گفتار سوم: سوابق پژوهشی
الف – تحقیقات انجام شده درباره شیوه های فرزندپروری درداخل و خارج از کشور 42
ب – تحقیقات انجام شده درباره مکان کنترل در داخل و خارج کشور……. 46
ج – بررسی ارتباط شیوه های فرزندپروری و مکان کنترل در گسترة تحقیقات 49
فصل سوم: روش تحقیق
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 57
جامعه آماری………………………………………………………………………………………. 57
نمونه آماری……………………………………………………………………………………….. 57
روش نمونه گیری………………………………………………………………………………. 57
ابزارهای گردآوری اطلاعات و شاخص های روان سنجی………………………. 57
پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بانتون………………………………………….. 57
روایی………………………………………………………………………………………………… 58
پایایی………………………………………………………………………………………………… 58
نمره گذاری………………………………………………………………………………………… 58
مقیاس مکان کنترل نوویکی – استریکلند
روایی………………………………………………………………………………………………… 59
پایایی………………………………………………………………………………………………… 60
نمره گذاری………………………………………………………………………………………… 61
روش تحقیق……………………………………………………………………………………….. 62
شیوه اجرای تحقیق…………………………………………………………………………….. 62
روشهای آماری تحلیل داده ها……………………………………………………………… 63
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
الف – تحلیل توصیفی…………………………………………………………………………. 65
ب – تحلیل استنباطی………………………………………………………………………….. 71
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………….. 75
بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………….. 75
محدودیت های تحقیق
الف – محدودیتهای خارج از کنترل پژوهشگر……………………………………….. 77
ب – محدودیتهای در کنترل پژوهشگر………………………………………………….. 78
ارائه پیشنهادها (پیشنهادات)……………………………………………………………….. 79
کاربردها ……………………………………………………………………………………………. 79
منابع…………………………………………………………………………………………………. 81
منابع فارسی:
1ـ احدی، حسن و محسن، نیک چهره (1381) روانشناسی رشد با مفاهیم بنیادی در روانشناسی نوجوانی و جوانی، چاپ دهم تهران، انتشارات پردیس
2ـ اکبری، طیبه (1379)، بررسی تاثیر سبکهای تربیتی مادران بر بزهکاری نوجوانان و نیز تاثیر شرایط خانوادگی پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
3ـ استانفورد و به یر (1993) تعامل والدین و کودکان ترجمه محمد دهگانپور و مهرداد خسرازچی (1377) چاپ اول تهران: انتشارات رشد
4ت اسمعیل زاده، زهره (1380)، ارتباط بین شیوههای فرزند پروری)، چاپ سوم تهران: انتشارات ورای دانش
7ـ برومند نسب، مسعود (1373)، بررسی رابطه نگرشها و شیوههای فرزند پروری با جایگاه مهار و رابطه جایگاه مهار با عملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی شهرستان دزفول پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
8ـ پارسا، محمد (1372) روانشناسی رشد کودک و نوجوان تهران، انتشارات بعثت
منابع انگلیسی:
1- Baron, R.D 8 Byrne, D. (1991). SOCial Psychology: understand ding human interaction. Fifthedition, U.S.A. Simon and Schuster.
2- Baumrind , D. (1971). Current Patters of Parental authority DeveloPmental Psychology MonograPh , 4,1-130.
3- Baumrind , D. (1991). The ifluence of Parenting style on Adolescent Competence Use. Journal of EarlyAdolescence , 11,56-95.
4- Berndt, T.s-(1992)child DeveloPment. London: Brown and Benchmark Publishers.
5- Cook , J.L. (1995).Family characteristics and locus of control in reletion to adolescent employment and Job satisfaction. Humanisties and social sciences, 56 , (3-A): 08.25
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین شیوه های فرزندپروری با مکان کنترل در دانش آموزان پسر پایة سوم راهنمایی می پردازد . به این منظور 180 نفر از دانش آموزان پسر پایة سوم راهنمایی منطقه انگوت در استان اردبیل مورد مطالعه قرار گرفتند. گروه نمونه به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شده و در ابتدا پرسشنامة مکان کنترل نوویکی – استریکلند را پر کردند و سپس پرسشنامة شیوه ها فرزندپروری بانتون که 15 سوال داشت اجرا شد. طرح پژوهش از نوع همبستگی و مدل تحلیل داده ها رگرسیون گام به گام بود. نتایج پژوهش نشان داد خرده مقیاسهای دیکتاتوری و دموکراتیک به طور معنی داری مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را نمی تواند پیش بینی کند . این یافته ها بین معنی است که هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده توسط دانش آموزان دیکتاتوری تر باشد مکان کنترل بیرونی در آنان افزایش می یابد و هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده دموکراتیک تر باشد مکان کنترل بیرونی کاهش یافته و بر میزان مکان کنترل درونی اشخاص افزوه می شود.
فصل اول
مقدمه
خانواده اولین پایه گذار شخصیت ، ارزشها و معیارهای فکری فرد است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت و سبک و خط مشی زندگی فرد در آینده دارد و اخلاق و صحت و سلامت روانی فرد تا حد زیادی در گرو آن است . واکنش کودک نسبت به محیط خود تحت تاثیر موازین اجتماعی و فرهنگی و گروهی است که در میان آن بزرگ شده است از آنجا که خانواده یک واحد اجتماعی است و ارزشها و معیارهای اجتماعی از طریق آن به کودک منتقل می شود ، به عنوان یک واسطه از لحاظ تاثیر محیط اجتماعی بر کودک ، اهمیت فراوانی دارد ( احدی ، محسنی ، 1378 ) .
محیط خانواده ، اولین و بادوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت فرزندان تاثیر می گذارد . نفوذ والدین در بچه ها تنها محدود به جنبه های ارثی نیست ، بلکه در آشنایی کودک با زندگی اجتماعی و فرهنگ جامعه نیز ، خانواده نقش بسیار مؤثری دارد . خانه محلی است که در آن کودک امور مختلف را فرا می گیرد و با مشاهده رفتار والدین راه و رسم زندگی را نیز با تقلید از رفتار و اعمال آنها فرا می گیرد ( شریعتمداری ، 1367 ) .
تاثیر خانواده بر رشد چنان بارز است که با وجود اختلاف های موجود بین صاحب نظران روان شناسی ، بسیاری از آنان در زمینه اهمیت خانواده و تاثیر آن بر رشد ، نقطه نظر مشترک دارند و اکثر روان شناسان صرف نظر از مکتبی که به آن معتقدند ، کنشهای متقابل بین والدین و فرزندانشان را اساس رشد عاطفی تلقی می کنند ( بالبی ، فروید ، نقل از برومند نسب ، 1373 ) .خانواده بنیادی ترین نهاد اجتماعی در تمدن بشر است که از دیر باز مورد توجه بسیاری از اندیشمندان علوم مختلف بویژه جامعه شناسان بوده است . اهمیت خانواده به عنوان کانون اصلی زندگی فردی ، اجتماعی نقش و کارکرد آن در تکوین رشد و تعادل شخصیت و کنش های فردی ، چگونگی هویت فردی و اجتماعی و همچنین روابط تنگاتنگ و بلند مدت اعضای خانواده دانست . سیر تکامل و تحول خانواده از گذشته تا به امروز نشان می دهد که به دلیل تغییر و کاهش کارکردهای خانوادة امروزی نسبت به نقش ها و ضرورت های این نهاد اجتماعی در گذشته ، همسران امروزی فقط به برآورد نیازهای اولیه گذران عمر و پرورش فرزندان نمی اندیشند . بلکه خواهان مصاحبت و همراهی و هم نوایی بیشتر با یکدیگر و انسجام و سازماندهی روابط انسانی و اجتماعی و زناشویی خود هستند ( قدسی احقر ، 1384 ) .
فهرست مطالب
فصل اول (طرح تحقیق)
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 2
بیان مساله…………………………………………………………………………………………. 5
اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………. 7
فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………… 7
تعریف اصطلاحات………………………………………………………………………………. 8
شیوه های فرزندپروری……………………………………………………………………… 8
مکان کنترل…………………………………………………………………………………………. 9
فصل دوم (پیشینه تحقیق)
گفتار اول: خانواده………………………………………………………………………………. 11
مقدمه
ابعاد شیوه های فرزندپروری……………………………………………………………… 13
بعد «گرم» بودن والدین………………………………………………………………………. 13
بعد «کنترل» والدین……………………………………………………………………………. 14
جنبه های مثبت کنترل والدین……………………………………………………………… 15
جنبه های منفی کنترل والدین………………………………………………………………. 17
بعد «تعهد» (دخیل شدن) والدین…………………………………………………………… 18
الگوهای با وم ریند در مورد شیوه های فرزندپروری…………………………… 19
والدین دارای اقتدار منطقی………………………………………………………………….. 20
والدین استبدادی………………………………………………………………………………… 21
والدین آزاد گذار…………………………………………………………………………………. 22
والدین افراطی (زیاده رو) و والدین و مسالحه کار (سهل انگار)………………. 23
الگوهای جدید فرزندپروری باوم ریند…………………………………………………. 25
تأثیر متقابل کودک و والد بر یکدیگر……………………………………………………. 26
نگرش های فرزندپروری – عمل فرزندپروری………………………………………. 28
گفتار دوم: مکان کنترل
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 30
مفاهیم و اصول در نظریه یادگیری اجتاعی راتر…………………………………… 30
درک سازه مکان کنترل………………………………………………………………………… 33
تحول شخصیت از دیدگاه راتر…………………………………………………………….. 35
جنبه های منفی احاطه و کنترل…………………………………………………………….. 37
پیامدهای شخصی منفی………………………………………………………………………. 38
پیامدهای منفی بین فردی و اجتماعی……………………………………………………. 39
بررسی مقیاس های مکان کنترل…………………………………………………………… 39
گفتار سوم: سوابق پژوهشی
الف – تحقیقات انجام شده درباره شیوه های فرزندپروری درداخل و خارج از کشور 42
ب – تحقیقات انجام شده درباره مکان کنترل در داخل و خارج کشور……. 46
ج – بررسی ارتباط شیوه های فرزندپروری و مکان کنترل در گسترة تحقیقات 49
فصل سوم: روش تحقیق
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 57
جامعه آماری………………………………………………………………………………………. 57
نمونه آماری……………………………………………………………………………………….. 57
روش نمونه گیری………………………………………………………………………………. 57
ابزارهای گردآوری اطلاعات و شاخص های روان سنجی………………………. 57
پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بانتون………………………………………….. 57
روایی………………………………………………………………………………………………… 58
پایایی………………………………………………………………………………………………… 58
نمره گذاری………………………………………………………………………………………… 58
مقیاس مکان کنترل نوویکی – استریکلند
روایی………………………………………………………………………………………………… 59
پایایی………………………………………………………………………………………………… 60
نمره گذاری………………………………………………………………………………………… 61
روش تحقیق……………………………………………………………………………………….. 62
شیوه اجرای تحقیق…………………………………………………………………………….. 62
روشهای آماری تحلیل داده ها……………………………………………………………… 63
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
الف – تحلیل توصیفی…………………………………………………………………………. 65
ب – تحلیل استنباطی………………………………………………………………………….. 71
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………….. 75
بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………….. 75
محدودیت های تحقیق
الف – محدودیتهای خارج از کنترل پژوهشگر……………………………………….. 77
ب – محدودیتهای در کنترل پژوهشگر………………………………………………….. 78
ارائه پیشنهادها (پیشنهادات)……………………………………………………………….. 79
کاربردها ……………………………………………………………………………………………. 79
منابع…………………………………………………………………………………………………. 81
منابع فارسی:
1ـ احدی، حسن و محسن، نیک چهره (1381) روانشناسی رشد با مفاهیم بنیادی در روانشناسی نوجوانی و جوانی، چاپ دهم تهران، انتشارات پردیس
2ـ اکبری، طیبه (1379)، بررسی تاثیر سبکهای تربیتی مادران بر بزهکاری نوجوانان و نیز تاثیر شرایط خانوادگی پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
3ـ استانفورد و به یر (1993) تعامل والدین و کودکان ترجمه محمد دهگانپور و مهرداد خسرازچی (1377) چاپ اول تهران: انتشارات رشد
4ت اسمعیل زاده، زهره (1380)، ارتباط بین شیوههای فرزند پروری)، چاپ سوم تهران: انتشارات ورای دانش
7ـ برومند نسب، مسعود (1373)، بررسی رابطه نگرشها و شیوههای فرزند پروری با جایگاه مهار و رابطه جایگاه مهار با عملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی شهرستان دزفول پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
8ـ پارسا، محمد (1372) روانشناسی رشد کودک و نوجوان تهران، انتشارات بعثت
منابع انگلیسی:
1- Baron, R.D 8 Byrne, D. (1991). SOCial Psychology: understand ding human interaction. Fifthedition, U.S.A. Simon and Schuster.
2- Baumrind , D. (1971). Current Patters of Parental authority DeveloPmental Psychology MonograPh , 4,1-130.
3- Baumrind , D. (1991). The ifluence of Parenting style on Adolescent Competence Use. Journal of EarlyAdolescence , 11,56-95.
4- Berndt, T.s-(1992)child DeveloPment. London: Brown and Benchmark Publishers.
5- Cook , J.L. (1995).Family characteristics and locus of control in reletion to adolescent employment and Job satisfaction. Humanisties and social sciences, 56 , (3-A): 08.25
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین شیوه های فرزندپروری با مکان کنترل در دانش آموزان پسر پایة سوم راهنمایی می پردازد . به این منظور 180 نفر از دانش آموزان پسر پایة سوم راهنمایی منطقه انگوت در استان اردبیل مورد مطالعه قرار گرفتند. گروه نمونه به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شده و در ابتدا پرسشنامة مکان کنترل نوویکی – استریکلند را پر کردند و سپس پرسشنامة شیوه ها فرزندپروری بانتون که 15 سوال داشت اجرا شد. طرح پژوهش از نوع همبستگی و مدل تحلیل داده ها رگرسیون گام به گام بود. نتایج پژوهش نشان داد خرده مقیاسهای دیکتاتوری و دموکراتیک به طور معنی داری مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را نمی تواند پیش بینی کند . این یافته ها بین معنی است که هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده توسط دانش آموزان دیکتاتوری تر باشد مکان کنترل بیرونی در آنان افزایش می یابد و هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده دموکراتیک تر باشد مکان کنترل بیرونی کاهش یافته و بر میزان مکان کنترل درونی اشخاص افزوه می شود.
فصل اول
مقدمه
خانواده اولین پایه گذار شخصیت ، ارزشها و معیارهای فکری فرد است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت و سبک و خط مشی زندگی فرد در آینده دارد و اخلاق و صحت و سلامت روانی فرد تا حد زیادی در گرو آن است . واکنش کودک نسبت به محیط خود تحت تاثیر موازین اجتماعی و فرهنگی و گروهی است که در میان آن بزرگ شده است از آنجا که خانواده یک واحد اجتماعی است و ارزشها و معیارهای اجتماعی از طریق آن به کودک منتقل می شود ، به عنوان یک واسطه از لحاظ تاثیر محیط اجتماعی بر کودک ، اهمیت فراوانی دارد ( احدی ، محسنی ، 1378 ) .
محیط خانواده ، اولین و بادوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت فرزندان تاثیر می گذارد . نفوذ والدین در بچه ها تنها محدود به جنبه های ارثی نیست ، بلکه در آشنایی کودک با زندگی اجتماعی و فرهنگ جامعه نیز ، خانواده نقش بسیار مؤثری دارد . خانه محلی است که در آن کودک امور مختلف را فرا می گیرد و با مشاهده رفتار والدین راه و رسم زندگی را نیز با تقلید از رفتار و اعمال آنها فرا می گیرد ( شریعتمداری ، 1367 ) .
تاثیر خانواده بر رشد چنان بارز است که با وجود اختلاف های موجود بین صاحب نظران روان شناسی ، بسیاری از آنان در زمینه اهمیت خانواده و تاثیر آن بر رشد ، نقطه نظر مشترک دارند و اکثر روان شناسان صرف نظر از مکتبی که به آن معتقدند ، کنشهای متقابل بین والدین و فرزندانشان را اساس رشد عاطفی تلقی می کنند ( بالبی ، فروید ، نقل از برومند نسب ، 1373 ) .خانواده بنیادی ترین نهاد اجتماعی در تمدن بشر است که از دیر باز مورد توجه بسیاری از اندیشمندان علوم مختلف بویژه جامعه شناسان بوده است . اهمیت خانواده به عنوان کانون اصلی زندگی فردی ، اجتماعی نقش و کارکرد آن در تکوین رشد و تعادل شخصیت و کنش های فردی ، چگونگی هویت فردی و اجتماعی و همچنین روابط تنگاتنگ و بلند مدت اعضای خانواده دانست . سیر تکامل و تحول خانواده از گذشته تا به امروز نشان می دهد که به دلیل تغییر و کاهش کارکردهای خانوادة امروزی نسبت به نقش ها و ضرورت های این نهاد اجتماعی در گذشته ، همسران امروزی فقط به برآورد نیازهای اولیه گذران عمر و پرورش فرزندان نمی اندیشند . بلکه خواهان مصاحبت و همراهی و هم نوایی بیشتر با یکدیگر و انسجام و سازماندهی روابط انسانی و اجتماعی و زناشویی خود هستند ( قدسی احقر ، 1384 ) .
فهرست مطالب
فصل اول (طرح تحقیق)
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 2
بیان مساله…………………………………………………………………………………………. 5
اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………. 7
فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………… 7
تعریف اصطلاحات………………………………………………………………………………. 8
شیوه های فرزندپروری……………………………………………………………………… 8
مکان کنترل…………………………………………………………………………………………. 9
فصل دوم (پیشینه تحقیق)
گفتار اول: خانواده………………………………………………………………………………. 11
مقدمه
ابعاد شیوه های فرزندپروری……………………………………………………………… 13
بعد «گرم» بودن والدین………………………………………………………………………. 13
بعد «کنترل» والدین……………………………………………………………………………. 14
جنبه های مثبت کنترل والدین……………………………………………………………… 15
جنبه های منفی کنترل والدین………………………………………………………………. 17
بعد «تعهد» (دخیل شدن) والدین…………………………………………………………… 18
الگوهای با وم ریند در مورد شیوه های فرزندپروری…………………………… 19
والدین دارای اقتدار منطقی………………………………………………………………….. 20
والدین استبدادی………………………………………………………………………………… 21
والدین آزاد گذار…………………………………………………………………………………. 22
والدین افراطی (زیاده رو) و والدین و مسالحه کار (سهل انگار)………………. 23
الگوهای جدید فرزندپروری باوم ریند…………………………………………………. 25
تأثیر متقابل کودک و والد بر یکدیگر……………………………………………………. 26
نگرش های فرزندپروری – عمل فرزندپروری………………………………………. 28
گفتار دوم: مکان کنترل
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 30
مفاهیم و اصول در نظریه یادگیری اجتاعی راتر…………………………………… 30
درک سازه مکان کنترل………………………………………………………………………… 33
تحول شخصیت از دیدگاه راتر…………………………………………………………….. 35
جنبه های منفی احاطه و کنترل…………………………………………………………….. 37
پیامدهای شخصی منفی………………………………………………………………………. 38
پیامدهای منفی بین فردی و اجتماعی……………………………………………………. 39
بررسی مقیاس های مکان کنترل…………………………………………………………… 39
گفتار سوم: سوابق پژوهشی
الف – تحقیقات انجام شده درباره شیوه های فرزندپروری درداخل و خارج از کشور 42
ب – تحقیقات انجام شده درباره مکان کنترل در داخل و خارج کشور……. 46
ج – بررسی ارتباط شیوه های فرزندپروری و مکان کنترل در گسترة تحقیقات 49
فصل سوم: روش تحقیق
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 57
جامعه آماری………………………………………………………………………………………. 57
نمونه آماری……………………………………………………………………………………….. 57
روش نمونه گیری………………………………………………………………………………. 57
ابزارهای گردآوری اطلاعات و شاخص های روان سنجی………………………. 57
پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بانتون………………………………………….. 57
روایی………………………………………………………………………………………………… 58
پایایی………………………………………………………………………………………………… 58
نمره گذاری………………………………………………………………………………………… 58
مقیاس مکان کنترل نوویکی – استریکلند
روایی………………………………………………………………………………………………… 59
پایایی………………………………………………………………………………………………… 60
نمره گذاری………………………………………………………………………………………… 61
روش تحقیق……………………………………………………………………………………….. 62
شیوه اجرای تحقیق…………………………………………………………………………….. 62
روشهای آماری تحلیل داده ها……………………………………………………………… 63
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
الف – تحلیل توصیفی…………………………………………………………………………. 65
ب – تحلیل استنباطی………………………………………………………………………….. 71
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………….. 75
بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………….. 75
محدودیت های تحقیق
الف – محدودیتهای خارج از کنترل پژوهشگر……………………………………….. 77
ب – محدودیتهای در کنترل پژوهشگر………………………………………………….. 78
ارائه پیشنهادها (پیشنهادات)……………………………………………………………….. 79
کاربردها ……………………………………………………………………………………………. 79
منابع…………………………………………………………………………………………………. 81
منابع فارسی:
1ـ احدی، حسن و محسن، نیک چهره (1381) روانشناسی رشد با مفاهیم بنیادی در روانشناسی نوجوانی و جوانی، چاپ دهم تهران، انتشارات پردیس
2ـ اکبری، طیبه (1379)، بررسی تاثیر سبکهای تربیتی مادران بر بزهکاری نوجوانان و نیز تاثیر شرایط خانوادگی پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
3ـ استانفورد و به یر (1993) تعامل والدین و کودکان ترجمه محمد دهگانپور و مهرداد خسرازچی (1377) چاپ اول تهران: انتشارات رشد
4ت اسمعیل زاده، زهره (1380)، ارتباط بین شیوههای فرزند پروری)، چاپ سوم تهران: انتشارات ورای دانش
7ـ برومند نسب، مسعود (1373)، بررسی رابطه نگرشها و شیوههای فرزند پروری با جایگاه مهار و رابطه جایگاه مهار با عملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی شهرستان دزفول پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
8ـ پارسا، محمد (1372) روانشناسی رشد کودک و نوجوان تهران، انتشارات بعثت
منابع انگلیسی:
1- Baron, R.D 8 Byrne, D. (1991). SOCial Psychology: understand ding human interaction. Fifthedition, U.S.A. Simon and Schuster.
2- Baumrind , D. (1971). Current Patters of Parental authority DeveloPmental Psychology MonograPh , 4,1-130.
3- Baumrind , D. (1991). The ifluence of Parenting style on Adolescent Competence Use. Journal of EarlyAdolescence , 11,56-95.
4- Berndt, T.s-(1992)child DeveloPment. London: Brown and Benchmark Publishers.
5- Cook , J.L. (1995).Family characteristics and locus of control in reletion to adolescent employment and Job satisfaction. Humanisties and social sciences, 56 , (3-A): 08.25
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین شیوه های فرزندپروری با مکان کنترل در دانش آموزان پسر پایة سوم راهنمایی می پردازد . به این منظور 180 نفر از دانش آموزان پسر پایة سوم راهنمایی منطقه انگوت در استان اردبیل مورد مطالعه قرار گرفتند. گروه نمونه به صورت تصادفی خوشه ای انتخاب شده و در ابتدا پرسشنامة مکان کنترل نوویکی – استریکلند را پر کردند و سپس پرسشنامة شیوه ها فرزندپروری بانتون که 15 سوال داشت اجرا شد. طرح پژوهش از نوع همبستگی و مدل تحلیل داده ها رگرسیون گام به گام بود. نتایج پژوهش نشان داد خرده مقیاسهای دیکتاتوری و دموکراتیک به طور معنی داری مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را پیش بینی می کنند. اما خرده مقیاس هرج و مرج مکان کنترل را نمی تواند پیش بینی کند . این یافته ها بین معنی است که هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده توسط دانش آموزان دیکتاتوری تر باشد مکان کنترل بیرونی در آنان افزایش می یابد و هر چه شیوه ی فرزندپروری ادراک شده دموکراتیک تر باشد مکان کنترل بیرونی کاهش یافته و بر میزان مکان کنترل درونی اشخاص افزوه می شود.
فصل اول
مقدمه
خانواده اولین پایه گذار شخصیت ، ارزشها و معیارهای فکری فرد است که نقش مهمی در تعیین سرنوشت و سبک و خط مشی زندگی فرد در آینده دارد و اخلاق و صحت و سلامت روانی فرد تا حد زیادی در گرو آن است . واکنش کودک نسبت به محیط خود تحت تاثیر موازین اجتماعی و فرهنگی و گروهی است که در میان آن بزرگ شده است از آنجا که خانواده یک واحد اجتماعی است و ارزشها و معیارهای اجتماعی از طریق آن به کودک منتقل می شود ، به عنوان یک واسطه از لحاظ تاثیر محیط اجتماعی بر کودک ، اهمیت فراوانی دارد ( احدی ، محسنی ، 1378 ) .
محیط خانواده ، اولین و بادوام ترین عاملی است که در رشد شخصیت فرزندان تاثیر می گذارد . نفوذ والدین در بچه ها تنها محدود به جنبه های ارثی نیست ، بلکه در آشنایی کودک با زندگی اجتماعی و فرهنگ جامعه نیز ، خانواده نقش بسیار مؤثری دارد . خانه محلی است که در آن کودک امور مختلف را فرا می گیرد و با مشاهده رفتار والدین راه و رسم زندگی را نیز با تقلید از رفتار و اعمال آنها فرا می گیرد ( شریعتمداری ، 1367 ) .
تاثیر خانواده بر رشد چنان بارز است که با وجود اختلاف های موجود بین صاحب نظران روان شناسی ، بسیاری از آنان در زمینه اهمیت خانواده و تاثیر آن بر رشد ، نقطه نظر مشترک دارند و اکثر روان شناسان صرف نظر از مکتبی که به آن معتقدند ، کنشهای متقابل بین والدین و فرزندانشان را اساس رشد عاطفی تلقی می کنند ( بالبی ، فروید ، نقل از برومند نسب ، 1373 ) .خانواده بنیادی ترین نهاد اجتماعی در تمدن بشر است که از دیر باز مورد توجه بسیاری از اندیشمندان علوم مختلف بویژه جامعه شناسان بوده است . اهمیت خانواده به عنوان کانون اصلی زندگی فردی ، اجتماعی نقش و کارکرد آن در تکوین رشد و تعادل شخصیت و کنش های فردی ، چگونگی هویت فردی و اجتماعی و همچنین روابط تنگاتنگ و بلند مدت اعضای خانواده دانست . سیر تکامل و تحول خانواده از گذشته تا به امروز نشان می دهد که به دلیل تغییر و کاهش کارکردهای خانوادة امروزی نسبت به نقش ها و ضرورت های این نهاد اجتماعی در گذشته ، همسران امروزی فقط به برآورد نیازهای اولیه گذران عمر و پرورش فرزندان نمی اندیشند . بلکه خواهان مصاحبت و همراهی و هم نوایی بیشتر با یکدیگر و انسجام و سازماندهی روابط انسانی و اجتماعی و زناشویی خود هستند ( قدسی احقر ، 1384 ) .
فهرست مطالب
فصل اول (طرح تحقیق)
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 2
بیان مساله…………………………………………………………………………………………. 5
اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………. 7
فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………… 7
تعریف اصطلاحات………………………………………………………………………………. 8
شیوه های فرزندپروری……………………………………………………………………… 8
مکان کنترل…………………………………………………………………………………………. 9
فصل دوم (پیشینه تحقیق)
گفتار اول: خانواده………………………………………………………………………………. 11
مقدمه
ابعاد شیوه های فرزندپروری……………………………………………………………… 13
بعد «گرم» بودن والدین………………………………………………………………………. 13
بعد «کنترل» والدین……………………………………………………………………………. 14
جنبه های مثبت کنترل والدین……………………………………………………………… 15
جنبه های منفی کنترل والدین………………………………………………………………. 17
بعد «تعهد» (دخیل شدن) والدین…………………………………………………………… 18
الگوهای با وم ریند در مورد شیوه های فرزندپروری…………………………… 19
والدین دارای اقتدار منطقی………………………………………………………………….. 20
والدین استبدادی………………………………………………………………………………… 21
والدین آزاد گذار…………………………………………………………………………………. 22
والدین افراطی (زیاده رو) و والدین و مسالحه کار (سهل انگار)………………. 23
الگوهای جدید فرزندپروری باوم ریند…………………………………………………. 25
تأثیر متقابل کودک و والد بر یکدیگر……………………………………………………. 26
نگرش های فرزندپروری – عمل فرزندپروری………………………………………. 28
گفتار دوم: مکان کنترل
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 30
مفاهیم و اصول در نظریه یادگیری اجتاعی راتر…………………………………… 30
درک سازه مکان کنترل………………………………………………………………………… 33
تحول شخصیت از دیدگاه راتر…………………………………………………………….. 35
جنبه های منفی احاطه و کنترل…………………………………………………………….. 37
پیامدهای شخصی منفی………………………………………………………………………. 38
پیامدهای منفی بین فردی و اجتماعی……………………………………………………. 39
بررسی مقیاس های مکان کنترل…………………………………………………………… 39
گفتار سوم: سوابق پژوهشی
الف – تحقیقات انجام شده درباره شیوه های فرزندپروری درداخل و خارج از کشور 42
ب – تحقیقات انجام شده درباره مکان کنترل در داخل و خارج کشور……. 46
ج – بررسی ارتباط شیوه های فرزندپروری و مکان کنترل در گسترة تحقیقات 49
فصل سوم: روش تحقیق
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 57
جامعه آماری………………………………………………………………………………………. 57
نمونه آماری……………………………………………………………………………………….. 57
روش نمونه گیری………………………………………………………………………………. 57
ابزارهای گردآوری اطلاعات و شاخص های روان سنجی………………………. 57
پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بانتون………………………………………….. 57
روایی………………………………………………………………………………………………… 58
پایایی………………………………………………………………………………………………… 58
نمره گذاری………………………………………………………………………………………… 58
مقیاس مکان کنترل نوویکی – استریکلند
روایی………………………………………………………………………………………………… 59
پایایی………………………………………………………………………………………………… 60
نمره گذاری………………………………………………………………………………………… 61
روش تحقیق……………………………………………………………………………………….. 62
شیوه اجرای تحقیق…………………………………………………………………………….. 62
روشهای آماری تحلیل داده ها……………………………………………………………… 63
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
الف – تحلیل توصیفی…………………………………………………………………………. 65
ب – تحلیل استنباطی………………………………………………………………………….. 71
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
خلاصه تحقیق…………………………………………………………………………………….. 75
بحث و نتیجه گیری…………………………………………………………………………….. 75
محدودیت های تحقیق
الف – محدودیتهای خارج از کنترل پژوهشگر……………………………………….. 77
ب – محدودیتهای در کنترل پژوهشگر………………………………………………….. 78
ارائه پیشنهادها (پیشنهادات)……………………………………………………………….. 79
کاربردها ……………………………………………………………………………………………. 79
منابع…………………………………………………………………………………………………. 81
منابع فارسی:
1ـ احدی، حسن و محسن، نیک چهره (1381) روانشناسی رشد با مفاهیم بنیادی در روانشناسی نوجوانی و جوانی، چاپ دهم تهران، انتشارات پردیس
2ـ اکبری، طیبه (1379)، بررسی تاثیر سبکهای تربیتی مادران بر بزهکاری نوجوانان و نیز تاثیر شرایط خانوادگی پایان نامه کارشناسی ارشد، روان شناسی تربیتی، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز
3ـ استانفورد و به یر (1993) تعامل والدین و کودکان ترجمه محمد دهگانپور و مهرداد خسرازچی (1377) چاپ اول تهران: انتشارات رشد
4ت اسمعیل زاده، زهره (1380)، ارتباط بین شیوههای فرزند پروری)، چاپ سوم تهران: انتشارات ورای دانش
7ـ برومند نسب، مسعود (1373)، بررسی رابطه نگرشها و شیوههای فرزند پروری با جایگاه مهار و رابطه جایگاه مهار با عملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی شهرستان دزفول پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی
