چکیده :
در عصر حاضر که دوره پیشرفت فناوری به خصوص فناوری اطلاعاتی و ارتباطی است کمتر حرفه ای را می بینیم که دستخوش تغییر و تحول قرار نگرفته باشد . تولید اطلاعات ، سازماندهی و اشاعه اطلاعات در سایه وجود رایانه و اینترنت شکل تازه ای به خود گرفته است به طوری که نمی توان از تأثیر این ابزار بر انسان چشم پوشید و ابعاد مثبت آن را در بروز استعدادها و خلاقیت ها نادیده گرفت.
با توجه به تأثیر بسیار زیاد این ابزار بر دانش آموزان و کم توجهی معلمین و مسؤولین به این امر مهم ، می بایست کارهای تحقیقی و پژوهشی زیادی انجام گیرد تا همگان به اهمیت این تغییر و تحول پی ببرند .
بررسی آثار رایانه بر رشد خلاقیت دانش آموزان و معرفی شیوه های مؤثر و مفید کاربرد آن در بروز خلاقیت تحقیقات گسترده ای را می طلبد که با یک برنامه محدود امکان نتیجه گیری درست و دقیق محال می نماید و لازم است شاخص های گوناگونی مورد توجه قرار گیرند .
در این پژوهش ابتدا به تعریف واژه خلاقیت از دیدگاه صاحبنظران پرداخته شده است . سپس عوامل مؤثر در بروز خلاقیت ، رایانه به عنوان ابزار آموزشی ، فواید و اهمیت استفاده
از رایانه ، علت عدم کاربرد چشمگیر رایانه در آموزش و پرورش ، ضرورت توسعه فناوری اطلاعات و استفاده از اینترنت و مهمتر از همه روش های مؤثر کاربرد رایانه در بروز خلاقیت و . . . مورد بررسی قرارگرفته است .
بر مبنای موضوع پژوهش به ارائه و اجرای پرسشنامه ای کوتاه مبادرت ورزیده شده است .
در پایان توصیه ها ، موانع و مشکلات و شرایط اجرایی کاربرد رایانه در آموزش و پرورش مورد بررسی قرار گرفته است .
امید است که در آینده ای بسیار نزدیک به نقش این ابزار مهم بیشتر از حال توجه گردد و تحقیقات گسترده ای توسط طالبان علم و پیشرفت انجام گیرد .
ضرورت و اهمیت تحقیق :
ضرورت توسعه فن آوری اطلاعات و استفاده از اینترنت در آموزش و پرورش
رایانه ماشینی است که سرآمد فناوری عصر حاضر به شمار می آید . با توجه به پیچیدگی جهان امروز لازم است ما نیز فناوری خود را با پیشرفت های موجود هماهنگ کرده و آن را با نیازهای جامعه متناسب سازیم .
نوکردن نخست باید از جایی آغاز شود که به آموزش دانش ها و مهارت ها ی جدید و یادگیری عمیق تر و سریعتر می انجامد . پیشرفت سریع دانش بشری در قرن حاضر ، متنوع شدن نیازها ، تحولات سریع فن آوری به ویژه در زمینه ارتباطات ، تغییرات عمده ای را بر جهان گذاشته و خواهد گذاشت .
استفاده از رایانه در انجام امور مختلف یک سازمان ، ایجاد دولت الکترونیکی ، تجارت الکترونیکی ، ایجاد دانشگاه ها و مدارس مجازی همگی محصول گسترش اینترنت و به طورکلی فناوری اطلاعات است. امروزه اصطلاح فناوری اطلاعات به طور وسیعی در سطح جهان منتشر شده است که آن را علم و مهارت درباره همه جنبه های به کارگیری رایانه ، ذخیره سازی داده ها و ارتباطات تعریف کرده اند . فناوری اطلاعات را می توان بخش فنی نظام اطلاعاتی دانست که شامل سخت افزار ، نرم افزار ، پایگاه های اطلاعاتی و شبکه های ارتباطی است .
شاید اینترنت بزرگترین عامل تغییر فناوری ، تغییر شکل بازرگانی ، رسانه ها ، سرگرمی ها و جامعه از راه های حیرت انگیز در طول تاریخ باشد اما تمامی این قدرت در حال حاضر بستگی به دگرگونی درآموزش و پرورش دارد . اینترنت امکان تحقق این هدف را که بتوانیم شرایط مناسب یادگیری را برای همه افراد کشور اعم از کودک ، نوجوان و بزرگسال ، زن و مرد فراهم سازیم به ما می دهد .
واقعیت این است که میلیون ها نفر در جهان هنوز نمی توانند به اینترنت دسترسی داشته باشند و نمی دانند که چگونه شبکه جهانی دانش را در اختیار گیرند . آنان نمی دانند که چگونه اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورند ، چگونه از آن استفاده کنند ، چگونه آن را مبادله کنند و چگونه این اطلاعات را برای خود محفوظ نگهدارند . این افراد هم اکنون هم در معرض خطر هستند و برای رفع این مشکل آموزشی باید تدابیری اتخاذ شده و اقدام هایی انجام شود .
به کارگیری فناوری اطلاعات و اینترنت و استفاده از امکانات رسانه های صوتی ، تصویری و گرافیکی آن شرایط مناسبی را برای یادگیری و درک و فهم بیشتر تدریس معلمان فراهم می سازد . در واقع اینترنت راه های متنوعی را پیش روی فراگیران و معلمان می گذارد تا با تنوع بیشتری یاد گیرند و یاد دهند . استفاده از اینترنت باعث مشارکت و فعالیت افراد می شود نه انفعال آنها و امکان تعامل و ارتباط فراگیران را میسر می سازد .
ارتقاء کیفیت آموزش از طریق شبکه و اینترنت یکی از انتظاراتی است که از فناوری اطلاعات می رود . یک سؤال مهم این است که آیا یادگیری از طریق رایانه و اینترنت به اندازه سایر شیوه های یادگیری اثر بخش است ؟
نتایج تحقیقات اخیر در مورد اثر بخشی یادگیری از راه دور حاکی از آن است که این شیوه می تواند در یادگیری اثربخش باشد به شرط این که بر کیفیت آن نظارت شود .
یکی دیگر از کارکردهای اینترنت شناخت فرهنگ ملل ، شناخت تفاوت ها و تشابهات فرهنگی و دلایل این تفاوت ها و تشابهات است .
افزایش انگیزه یادگیرندگان ، فعال کردن یادگیرندگان از طریق درگیر کردن آنها با محتوای برنامه درسی و نیز کاهش هزینه های آموزشی در درازمدت از دیگر اثرات استفاده از فناوری اطلاعات در نظام آموزشی است .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات
ـ موضوع 1
ـ سؤال تحقیق 1
ـ فرضیه های تحقیق 1
ـ روش تحقیق 1
ـ هدف تحقیق 2
ـ ضرورت و اهمیت تحقیق 2
ـ مفاهیم کلی 6
فصل دوم : مبانی نظری تحقیق
ـ نتایج پژوهش های مربوط به روش آموزش به کمک رایانه 8
ـ برخی از نتایج تحقیق بین المللی توسعه ICT در آموزش و پرورش 10
ـ استراتژی آموزش الکترونیکی در کشورهای اروپایی 13
ـ مفهوم خلاقیت از دیدگاه صاحبنظران 14
ـ رابطه خلاقیت ، هوش و پیشرفت تحصیلی 18
ـ رابطه خلاقیت و نبوغ با بیماریهای روانی 19
ـ خلاقیت در سطح اجتماعی 20
ـ دانش 21
فصل سوم : مزایا و محدودیت های سیستم های رایانه
ـ رایانه ماشین دلهره آور 23
ـ محدودیت های رایانه 25
ـ آموزش برنامه ای 26
ـ انواع برنامه های آموزش برنامه ای 27
ـ نتایج پژوهش های مربوط به روش آموزش برنامه ای 28
ـ ماشین آموزشی 29
ـ آموزش به کمک رایانه 31
ـ مزایای آموزش رایانه ای 36
ـ زمینه های تسهیل کننده توسعه ICT در آموزش و پرورش 38
ـ یادگیری راهی به سوی پرکردن شکاف دیجیتالی 39
فصل چهارم : داده های آماری
ـ ابزار جمع آوری 59
ـ روش جمع آوری اطلاعات 59
ـ یافته های تحقیق 59
ـ جدول شماره 1 60
ـ نمودار شماره 1 61
ـ جدول شماره 2 62
ـ نمودار شماره 2 63
ـ جدول شماره 3 64
ـ نمودار شماره 3 65
ـ جدول شماره 4 66
ـ نمودار شماره 4 67
ـ جدول کل 68
ـ نمودار کل 69
فصل پنجم : وارسی فرضیات و نتیجه گیری
ـ تجزیه و تحلیل یافته ها 70
ـ نتیجه گیری 70
فصل ششم : ارائه پیشنهادها و راهکارها
ـ فیلتر کردن راهی برای ایجاد محیط سالم در اینترنت 74
ـ اثر بخش کردن استفاده از فناوری اطلاعات و اینترنت 79
ـ راهکارهای گسترش کارآمد و بهینه فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش . . . 82
ـ آموزش الکترونیکی برای معلمان 87
ـ دیدگاه آرمانی 89
ـ توصیه ها 90
ـ موانع و مشکلات اصلی در اجرای برنامه آموزش رایانه ای 91
ـ شرایط اجرایی 93
? پیوست ها
? منابع
منابع
1. اتکینسون ، ریتا ، ال ، اتکینسون ، ریچارد ، اس ، هیلگارد ، ارنست ، ار ، زمینه روانشناسی ، جلد اول ، ترجمه محمد تقی براهنی و همکاران ، تهران ، انتشارات رشد ، 1373
2. انصاری جعفری ، رقیه ، بررسی راهبرد یادگیری و خلاقیت دانش آموزان ، پایان نامه
کارشناسی ارشد ، 75-76
3. بخشی ، لطفعلی ، آشنایی با کامپیوتر و داده پردازی ، انتشارات ساحل ، 1373
4. برانیگان ، گری ، جی ، آزمون روانشناسی فعالیت های کاربردی یادگیری ، ترجمه فریبا
نبوی آل آقا ، تهران ، انتشارات امیرکبیر ، 1381
5. پژوهش نامه آموزشی ، شماره های 49 ـ 50 ـ 51 ، 1381
6. پورافکاری ، نصرت الله ، فرهنگ جامع روانشناسی ـ روانپزشکی ، انتشارات فرهنگ
معاصر1373
7. حسینی ، فخرالسادات ، بررسی آموزش به کارگیری راهبردهای یادگیری بر خلاقیت و
پیشرفت تحصیلی ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، 1380
8. روزنامه جام جم ، 8 اردیبهشت 1382
9. سیف ، علی اکبر ، روانشناسی پرورشی ، روانشناسی یادگیری و آموزش ، انتشارات آگاه
1381
10. فصل نامه خلاقیت و نوآوری ، شماره های 5 و 6 ، زمستان 82 و بهار 83
11. کریمی طاری ، کوروش ، جباریه ، علیرضا ، رحیمی ، حسین ، کار و رایانه ، 1379
12. گلاور ، جان ای ، برونینگ ، راجر اچ ، روانشناسی تربیتی ـ اصول و کاربرد آن ، تهران
مرکز نشر دانشگاهی ، 1378
13. ماهنامه رشد ( تکنولوژی آموزشی ) ، دوره نوزدهم ، اردیبهشت ماه 83 ، شماره 157
14. ماهنامه رشد ( مدیریت مدرسه ) ، اردیبهشت ماه 1383 ، شماره های 7 و 8
15. هرگنهان ، بی ، ار ، السون ، ام ، اچ ، مقدمه ای بر نظریه های یادگیری ، ترجمه علی
اکبر سیف ، تهران ، انتشارات دانا ، 1374
مقدمه :
بررسی اهداف آموزش و پرورش در سطح جهان و ایران ، به خصوص در طرح کلیات نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران [1] نشان می دهد که هدف اساسی ، تربیت افرادی است که با اتکاء به نیروی اراده و تعقل خویش منطقی و خلاق بیاندیشند و به جای وابستگی و استفاده از دستاوردهای اقتصادی و فرهنگی دیگران ، مولد دانش ، تکنولوژی و فرهنگ مناسب برای زندگی مستقل ، فعال و خلاق در « عصر دانایی » باشند .
این موضوع اخیرا” توجه بسیاری از اندیشمندان و مسئولان کشورهای مختلف و به ویژه ممالک در حال توسعه را به خود جلب کرده است به نحوی که تغییر نظام آموزش و پرورش از نظری صرف به نظری توأم با عمل (کاربردی) و پرورش افراد پویا و خلاق به جای افراد ایستا مورد توجه خاصی قرار گرفته است . درضمن ، خلاقیت و نوآوری به عنوان یک شاخص در گزینش افراد در مشاغل مختلف و از جمله صنایع نیز مطرح گردیده است .
درباره مفهوم خلاقیت تعریف های متعدد و گاه متضادی ارائه شده است ولی در مورد تعریف زیر یک اتفاق کلی مشاهده شده است .
1. مصوب شورای تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش ، ستاد اجرایی تغییر بنیادی نظام آموزش وپرورش ، خرداد 1376
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات
ـ موضوع 1 ـ سؤال تحقیق 1
ـ فرضیه های تحقیق 1
ـ روش تحقیق 1
ـ هدف تحقیق 2
ـ ضرورت و اهمیت تحقیق 2
ـ مفاهیم کلی 6
فصل دوم : مبانی نظری تحقیق
ـ نتایج پژوهش های مربوط به روش آموزش به کمک رایانه 8
ـ برخی از نتایج تحقیق بین المللی توسعه ICT در آموزش و پرورش 10
ـ استراتژی آموزش الکترونیکی در کشورهای اروپایی 13
ـ مفهوم خلاقیت از دیدگاه صاحبنظران 14
ـ رابطه خلاقیت ، هوش و پیشرفت تحصیلی 18
ـ رابطه خلاقیت و نبوغ با بیماریهای روانی 19
ـ خلاقیت در سطح اجتماعی 20
ـ دانش 21
فصل سوم : مزایا و محدودیت های سیستم های رایانه
ـ رایانه ماشین دلهره آور 23
ـ محدودیت های رایانه 25
ـ آموزش برنامه ای 26
عنوان صفحه
ـ انواع برنامه های آموزش برنامه ای 27
ـ نتایج پژوهش های مربوط به روش آموزش برنامه ای 28
ـ ماشین آموزشی 29
ـ آموزش به کمک رایانه 31
ـ مزایای آموزش رایانه ای 36
ـ زمینه های تسهیل کننده توسعه ICT در آموزش و پرورش 38
ـ یادگیری راهی به سوی پرکردن شکاف دیجیتالی 39
فصل چهارم : داده های آماری
ـ ابزار جمع آوری 59
ـ روش جمع آوری اطلاعات 59
ـ یافته های تحقیق 59
ـ جدول شماره 1 60
ـ نمودار شماره 1 61
ـ جدول شماره 2 62
ـ نمودار شماره 2 63
ـ جدول شماره 3 64
ـ نمودار شماره 3 65
ـ جدول شماره 4 66
ـ نمودار شماره 4 67
ـ جدول کل 68
ـ نمودار کل 69
عنوان صفحه
فصل پنجم : وارسی فرضیات و نتیجه گیری
ـ تجزیه و تحلیل یافته ها 70
ـ نتیجه گیری 70
فصل ششم : ارائه پیشنهادها و راهکارها
ـ فیلتر کردن راهی برای ایجاد محیط سالم در اینترنت 74
ـ اثر بخش کردن استفاده از فناوری اطلاعات و اینترنت 79
ـ راهکارهای گسترش کارآمد و بهینه فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش . . . 82
ـ آموزش الکترونیکی برای معلمان 87
ـ دیدگاه آرمانی 89
ـ توصیه ها 90
ـ موانع و مشکلات اصلی در اجرای برنامه آموزش رایانه ای 91
ـ شرایط اجرایی 93
? پیوست ها
? منابع
فایل بصورت ورد 125 صفحه قابل ویرایش می باشد
