چکیده :
این پژوهش در مورد ارزیابی قابلیت گزارشگری مطلوب سامانه اطلاعات حسابداری شهرداری های استان اردبیل است که هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان پاسخ گویی گزارشگری مالی از دیدگاه استفاده کنندگان بود تا میزان رضایت آنان از موجود یک گزارشگری مالی شفاف در شهرداری ها را بیان کند. چون استفاده کنندگان از راه گزارشگری شفاف مالی قادر خواهند بود که از چگونگی ارائه خدمات جمعی و نحوه مصارف منابع آگاه شوند مسئولیت پاسخگوئی دولتها را ملزم می کند برای مواردی نظیر تهیه منابع مالی ، افزایش منابع مالی ، هدفهای که این منابع مالی برای تحقق آنها مصرف می شود دلایل منطقی ارائه نمایند.این پژوهش با توجه به هدف آن با طرح فرضیه هایی که پژوهشگر به شرح زیر مطرح نمود: 1-سامانه تامین اعتباردر شهرداری های استان اردبیل فاقد توانایی کنترل هزینه های برنامه ، طرحها و پروژه های مصوب سالانه رادارامی باشد.2- سامانه حسابداری دولتی مورداستفاده درگزارشگری مالی شهرداری های استان اردبیل فاقد توانایی گزارش دهی صورت های مالی به نحو مطلوب است.3- سامانه خزانه داری شهرداری های استان اردبیل فاقد قابلیت لازم مورد انتظار یک سامانه دریافت و پرداخت مطلوب وجوه است. برای همین شهرداری ها استان اردبیل را که شامل 17 حوزه شهرداری می باشد مورد مطالعه قرار گرفت البته در این پژوهش از انجائیکه بخش مالی شهرداری ها مدنظر بود به همین خاطر برای شخص کردن حجم نمونه از نمونه گیری خوشه ای (طبقه بندی شده)استفاده شد برای آزمون فرضیات اطلاعات لازم از راه پرسشنامه و با استفاده از نرم افزار SPSS برای آزمون فرضیات استفاده ودرنهایت هرسه فرضیه مورد آزمون تایید شد. در این پژوهش شخص شدکه شهرداری های استان اردبیل قادر به کنترل،گزارش دهی،سامانه دریافت وپرداخت مطلوب برخوردار نبود.
1ـ 1 ـ دیباچه
دولت و واحدهای تابعه، شهرداریها و همچنین نهادهای عمومی غیر دولتی، از جمله سازمانهای بزرگ بخش عمومی ایران محسوب میشوند. بنابراین، با ارائه تحلیلی در مورد گزارشگری مالی این قبیل سازمانها میتوان سیمای وضعیت گزارشگری مالی بخش عمومی را یکی از ابزارهای اصلی ایفای مسئولیت پاسخگویی مقامات برگزیده و منصوب سازمانهای بزرگ بخش عمومی است برای دست یابی و ارتقای سطح مسئولیت پاسخگویی، شرایط لازم را فراهم کرد. با افزایش سطح مطالبات شهروندان دایر بر حق دانستن حقایق و پاسخ خواهی، دولتمردان و سیاستمداران کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را بر آن داشت تا نظام گزارشگری مالی نوینی را که مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی مجهز نمایند. چون در جوامعی که دولتها بر اساس رای مستقیم مردم برگزیده می شوندتوان ناشی از اراده مردم است مسئولیت پاسخگویی عمومی دولت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است . ولی گفته می شود که توجه ناکافی بر منابع مالی واقتصادی عمومی مقامات برگزیده شده و منصوب سازمانهای بزرگ بخش عمومی ایران ورشد ناچیز یا افت سطح مطالبات شهروندی در مورد حق دانستن حقایق و نظارت مردم‌سالار،از جمله دلایلی است که نظام گزارشگری مالی بخش عمومی ایران را با نارساییهای در خورملاحظه‌ای روبروساخته است. (باباجانی،حعفر،1378،ص 1و2)
فهرست مطالب
ـ چکیده . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
فصل اول : کلیات پژوهش
1ـ1ـ دیباچه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . … . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1ـ2ـ بیان مسئله وانگیزه برگزیدن موضوع پژوهش. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .4
1ـ3ـ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
1ـ4ـ اهداف پژوهش … . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
1ـ5ـ فرضیه های پژوهش . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
1ـ6ـ روش پزوهش. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1ـ7ـروش جمع آوری اطلاعات . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
1ـ8ـ قلمرو پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
1ـ9ـ متغیر های پژوهش. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
1ـ10ـ محدودیت های پژوهش. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
1ـ11ـ تعریف واژگان واصطلاحات کلیدی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
1ـ12ـ ساختار پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
فصل دوم : چارچوب نظری و پیشینه پژوهش
گفتار اول : مفاهیم حسابداری و گزارشگری مالی و دولتی
2ـ1ـ1ـ دیباچه . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
2ـ1ـ2ـ تعریف حسابداری و حسابداری دولتی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
2ـ1ـ3ـ تعریف گزارشگری مالی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
2ـ1ـ4ـ اهداف گزارشگری مالی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
2ـ1ـ5ـ گزارشگری مالی در ایران . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2ـ1ـ6ـ گزارشگری مالی در عصر تجارت الکترونیک. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .23
2ـ1ـ7ـ استفاده کنندگان از گزارشگری مالی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . ..24
2ـ1ـ8ـ امکان ارتقا گزارشگری مالی در ایران . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 25
2ـ1ـ9ـ تحولات اساسی در گزارشگری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 27
2ـ1ـ10ـ واحد گزارشگری مالی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
2ـ1ـ11ـ جایگاه تئوری وجوه مستقل. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
2ـ1ـ12ـ جریان اطلاعاتی گزارشگری مالی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
2ـ1ـ13ـ محدودیت های گزارشگری مالی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32
2ـ1ـ14ـ گزارشگری مالی دولتی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
2ـ1ـ15ـ اهداف گزارشگری مالی دولتی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36
2ـ1ـ16ـ مفهوم مسئولیت پاسخگویی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36
2ـ1ـ17ـ اصول حسابداری و گزارشگری مالی دولتی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2ـ1ـ18ـ مبانی حسابداری دولتی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2ـ1ـ19ـ مبانی تعهدی در حسابداری دولتی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2ـ1ـ20ـسامانه حسابداری حساب مستقل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2ـ1ـ21ـ انواع حسابهای مستقل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42
2ـ1ـ22ـ ارزیابی عملکردسامانه گزارشگری مالی و ارتباط آن با مدیریت دولتی . . . . . . . . . . . . .44
گفتار دوم : شهرداری ها و گزارشگری مالی شهرداری ها
2ـ2ـ1ـ شهرداری ها بحث نظری. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46
2ـ2ـ2ـ پیشینه ، رشد و تحول شهرداری در ایران. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
2ـ2ـ3ـ مسائل مربوط به گزارشگری مالی مطلوب در شهرداری های و ارتباط آن با سامانه مالی. .51
2ـ2ـ4ـ استفاده کنندگان گزارش های مالی و نیازهای اطلاعاتی آنها . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
2ـ2ـ5ـ خصوصیات ، محسنات و کاربرد حسابداری شهرداری ها. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54
2ـ2ـ6ـ اصول و موازین حسابداری شهرداری. . . . . . . . . . . . . . . . . . . …. . . . . . . . . . . . . . . .56
2ـ2ـ7ـ اصول حسابداری در شهرداری ها و مفهوم بودجه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
2ـ2ـ8ـ خلاصه دستورالعمل تهیه و تنظیم بودجه شهرداری ها . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66
2ـ2ـ9ـ حسابداری بودجه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .68
گفتار سوم : پیشینه پژوهش
2ـ3ـ1ـ موانع اجرای حسابرسی صورتهای مالی موسسات غیر انتفایی (شهرداری های استان کردستان و آذربایجانغربی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69
2ـ3ـ2ـ ارزیابی میزان پاسخگویی نظام مالی دولت جمهوری اسلامی ایران. . . . . . . . . . . . . . . . .70
2ـ3ـ3ـ بررسی موانع توسعه حسابداری دولتی و اثرات آن بر گزارشگری مالی دولتی . . . . . . . . .71
2ـ3ـ4ـ گزارش ارزیابی مدیریت از کنترل داخلی و بررسی فایده مندی برون سازمانی آن در ایران.72
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
3ـ1ـ دیباچه . . . . . . . … . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75
3ـ2ـ جامعه آماری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75
3ـ3ـ تعیین حجم نمونه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77
3ـ4ـ متغیرهای پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80
3ـ5ـ فرضیه های پژوهش با تعداد پرسشها در هر فرضیه. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80
3ـ6ـ روش پژوهش . . . . . . . …. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81
3ـ7ـ روش گردآوری اطلاعات . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83
3ـ8 ـ ابزار اندازه گیری اطلاعات. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84
3ـ9ـ روایی و پایایی ابزار پژوهش. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84
3ـ9ـ1ـ روایی پرسشنامه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84
3ـ9ـ2ـ پایایی ابزار پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86
3ـ10ـ آماره آزمون . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4ـ1ـ دیباچه . . . . . . . . . . . . …. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90
4ـ2ـ توصیف نمونه آماری. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91
4ـ2ـ1ـ جنسیت. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92
4ـ2ـ2ـ میزان تحصیلات . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93
4ـ2ـ3ـ رشته تحصیلی . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93
4ـ2ـ4ـ سابقه خدمت . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94
4ـ2ـ5ـ سمت سازمانی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94
4ـ3ـ آزمون فرضیه ها . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95
4ـ3ـ1ـ آزمون فرضیه اول . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95
4ـ3ـ2ـ آزمون فرضیه دوم . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98
4ـ3ـ3ـ آزمون فرضیه سوم. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101
4ـ4ـ فرضیه اصلی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104
4ـ5ـ نتیجه گیری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادهای پژوهش
5ـ1ـ دیباچه . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .108
5ـ2ـ نتیجه گیری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109
5ـ3ـ پیشنهادها . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111
5ـ3ـ1ـ پیشنهادها مبتنی بر یافته های پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111
5ـ3ـ2ـ پیشنهادها برای پژوهش های بعدی .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113
منابع
منابع . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114
فهرست جداول
1-1 مقایسه گزارشگری سنتی و گزارشگری نوین ………………………………….. 28
1-3 تعداد کارکنان مورد نظر …………………………………………………………….. 76
2-3 پرسشنامه، توزیع شده ……………………………………………………………….. 78
1-4 جنسیت ………………………………………………………………………………… 92
2-4 توزیع فراوان نمونه برحسب میزان تحصیلات …………………………………. 93
3-4 توزیع فراوانی رشته تحصیلی ……………………………………………………… 93
4-4 توزیع فراوان نمونه بر اساس سابقه خدمت …………………………………….. 94
5-4 توزیع فراوانی بر اساس سمت سازمانی ………………………………………… 94
6-4 نتایج آزمون فرضیه اول …………………………………………………………….. 97
7-4 نتایج آزمون فرضیه دوم …………………………………………………………… 100
8-4 نتایج آزمون فرضیه سوم ………………………………………………………….. 103
9-4 جمع بندی یافته‌های پژوهش 106
منابع :
1ـ آقایی ، محمد علی ، ( 1383) ، بررسی فرایند تدوین استاندسمتای گزارشگری ، پایان نامه ( کارشناسی ارشد ) ـ دانشگاه تربیت مدرس.
2ـ اکبری ، فضل الله ، ( 1382) ، تجزیه و تحلیل صورتهای مالی ، سازمان حسابرسی .
3ـ اقوامی ، داود ، باباجانی ، جعفر (1380) ، اصول و کاربرد حسابداری در سازمانهای دولتی و غیر انتفاعی ، انتشارات سمت ، چاپ دهم.
4ـ آون ، هیوز ، (1381) ، مدیریت دولتی نوین : نگرشی راهبردی ( استراتژیک ) ، سیر اندیشه ها ، مفاهیم ، نظریه ها ، ترجمه سید مهدی الوانی ، سهراب خلیلی شورینی ، غلامرضا معمازاده طهران ، انتشارات مروارید ، چاپ چهارم .
5ـ باباجانی ، جعفر (1382) ، مسئولیت پاسخگوئی و تحولات حسابداری موضوع بیانیه 34 GASB، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی ، دانشگاه مازندران ، شماره هشتم ، سال سوم.
6ـ باباجانی ، جعفر ، ( 1378) ، ارزیابی میزان پاسخگویی نظام مالی (سامانه حسابداری ) دولت جمهوری اسلامی ایران ، پایان نامه ( دکترا ) ، دانشگاه علامه طباطبایی .
7ـ بهرامی ، پورهنگ ، (1376) ، حسابداری شهرداری و مدیریت امور مالی شهرداریهای ایران ، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی ، چاپ دوم.
چکیده :
این پژوهش در مورد ارزیابی قابلیت گزارشگری مطلوب سامانه اطلاعات حسابداری شهرداری های استان اردبیل است که هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان پاسخ گویی گزارشگری مالی از دیدگاه استفاده کنندگان بود تا میزان رضایت آنان از موجود یک گزارشگری مالی شفاف در شهرداری ها را بیان کند. چون استفاده کنندگان از راه گزارشگری شفاف مالی قادر خواهند بود که از چگونگی ارائه خدمات جمعی و نحوه مصارف منابع آگاه شوند مسئولیت پاسخگوئی دولتها را ملزم می کند برای مواردی نظیر تهیه منابع مالی ، افزایش منابع مالی ، هدفهای که این منابع مالی برای تحقق آنها مصرف می شود دلایل منطقی ارائه نمایند.این پژوهش با توجه به هدف آن با طرح فرضیه هایی که پژوهشگر به شرح زیر مطرح نمود: 1-سامانه تامین اعتباردر شهرداری های استان اردبیل فاقد توانایی کنترل هزینه های برنامه ، طرحها و پروژه های مصوب سالانه رادارامی باشد.2- سامانه حسابداری دولتی مورداستفاده درگزارشگری مالی شهرداری های استان اردبیل فاقد توانایی گزارش دهی صورت های مالی به نحو مطلوب است.3- سامانه خزانه داری شهرداری های استان اردبیل فاقد قابلیت لازم مورد انتظار یک سامانه دریافت و پرداخت مطلوب وجوه است. برای همین شهرداری ها استان اردبیل را که شامل 17 حوزه شهرداری می باشد مورد مطالعه قرار گرفت البته در این پژوهش از انجائیکه بخش مالی شهرداری ها مدنظر بود به همین خاطر برای شخص کردن حجم نمونه از نمونه گیری خوشه ای (طبقه بندی شده)استفاده شد برای آزمون فرضیات اطلاعات لازم از راه پرسشنامه و با استفاده از نرم افزار SPSS برای آزمون فرضیات استفاده ودرنهایت هرسه فرضیه مورد آزمون تایید شد. در این پژوهش شخص شدکه شهرداری های استان اردبیل قادر به کنترل،گزارش دهی،سامانه دریافت وپرداخت مطلوب برخوردار نبود.
1ـ 1 ـ دیباچه
دولت و واحدهای تابعه، شهرداریها و همچنین نهادهای عمومی غیر دولتی، از جمله سازمانهای بزرگ بخش عمومی ایران محسوب میشوند. بنابراین، با ارائه تحلیلی در مورد گزارشگری مالی این قبیل سازمانها میتوان سیمای وضعیت گزارشگری مالی بخش عمومی را یکی از ابزارهای اصلی ایفای مسئولیت پاسخگویی مقامات برگزیده و منصوب سازمانهای بزرگ بخش عمومی است برای دست یابی و ارتقای سطح مسئولیت پاسخگویی، شرایط لازم را فراهم کرد. با افزایش سطح مطالبات شهروندان دایر بر حق دانستن حقایق و پاسخ خواهی، دولتمردان و سیاستمداران کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه را بر آن داشت تا نظام گزارشگری مالی نوینی را که مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی مجهز نمایند. چون در جوامعی که دولتها بر اساس رای مستقیم مردم برگزیده می شوندتوان ناشی از اراده مردم است مسئولیت پاسخگویی عمومی دولت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است . ولی گفته می شود که توجه ناکافی بر منابع مالی واقتصادی عمومی مقامات برگزیده شده و منصوب سازمانهای بزرگ بخش عمومی ایران ورشد ناچیز یا افت سطح مطالبات شهروندی در مورد حق دانستن حقایق و نظارت مردم‌سالار،از جمله دلایلی است که نظام گزارشگری مالی بخش عمومی ایران را با نارساییهای در خورملاحظه‌ای روبروساخته است. (باباجانی،حعفر،1378،ص 1و2)
فهرست مطالب
ـ چکیده . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
فصل اول : کلیات پژوهش
1ـ1ـ دیباچه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . … . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
1ـ2ـ بیان مسئله وانگیزه برگزیدن موضوع پژوهش. . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .4
1ـ3ـ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
1ـ4ـ اهداف پژوهش … . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
1ـ5ـ فرضیه های پژوهش . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
1ـ6ـ روش پزوهش. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1ـ7ـروش جمع آوری اطلاعات . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
1ـ8ـ قلمرو پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
1ـ9ـ متغیر های پژوهش. . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
1ـ10ـ محدودیت های پژوهش. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
1ـ11ـ تعریف واژگان واصطلاحات کلیدی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
1ـ12ـ ساختار پژوهش . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
فصل دوم : چارچوب نظری و پیشینه پژوهش
گفتار اول : مفاهیم حسابداری و گزارشگری مالی و دولتی
2ـ1ـ1ـ دیباچه . . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
2ـ1ـ2ـ تعریف حسابداری و حسابداری دولتی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
2ـ1ـ3ـ تعریف گزارشگری مالی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
2ـ1ـ4ـ اهداف گزارشگری مالی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
2ـ1ـ5ـ گزارشگری مالی در ایران . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2ـ1ـ6ـ گزارشگری مالی در عصر تجارت الکترونیک. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .23
2ـ1ـ7ـ استفاده کنندگان از گزارشگری مالی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . ..24
2ـ1ـ8ـ امکان ارتقا گزارشگری مالی در ایران . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 25
2ـ1ـ9ـ تحولات اساسی در گزارشگری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . 27
2ـ1ـ10ـ واحد گزارشگری مالی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
2ـ1ـ11ـ جایگاه تئوری وجوه مستقل. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
2ـ1ـ12ـ جریان اطلاعاتی گزارشگری مالی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31
2ـ1ـ13ـ محدودیت های گزارشگری مالی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32
2ـ1ـ14ـ گزارشگری مالی دولتی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34
2ـ1ـ15ـ اهداف گزارشگری مالی دولتی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36
2ـ1ـ16ـ مفهوم مسئولیت پاسخگویی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36
2ـ1ـ17ـ اصول حسابداری و گزارشگری مالی دولتی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2ـ1ـ18ـ مبانی حسابداری دولتی. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2ـ1ـ19ـ مبانی تعهدی در حسابداری دولتی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
2ـ1ـ20ـسامانه حسابداری حساب مستقل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2ـ1ـ21ـ انواع حسابهای مستقل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42
2ـ1ـ22ـ ارزیابی عملکردسامانه گزارشگری مالی و ارتباط آن با مدیریت دولتی . . . . . . . . . . . . .44
گفتار دوم : شهرداری ها و گزارشگری مالی شهرداری ها
2ـ2ـ1ـ شهرداری ها بحث نظری. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46
2ـ2ـ2ـ پیشینه ، رشد و تحول شهرداری در ایران. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
2ـ2ـ3ـ مسائل مربوط به گزارشگری مالی مطلوب در شهرداری های و ارتباط آن با سامانه مالی. .51
2ـ2ـ4ـ استفاده کنندگان گزارش های مالی و نیازهای اطلاعاتی آنها . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
2ـ2ـ5ـ خصوصیات ، محسنات و کاربرد حسابداری شهرداری ها. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54
2ـ2ـ6ـ اصول و موازین حسابداری شهرداری. . . . . . . . . . .56
2ـ2ـ7ـ اصول حسابداری در شهرداری ها و مفهوم بودجه. . . . . . . . .59
2ـ2ـ8ـ خلاصه دستورالعمل تهیه و تنظیم بودجه شهرداری ها . . . . . .. . . .66
2ـ2ـ9ـ حسابداری بودجه . . . .68
گفتار سوم : پیشینه پژوهش
2ـ3ـ1ـ موانع اجرای حسابرسی صورتهای مالی موسسات غیر انتفایی (شهرداری های استان کردستان و آذربایجانغربی . . . . . .69
2ـ3ـ2ـ ارزیابی میزان پاسخگویی نظام مالی دولت جمهوری اسلامی ایران. . . . .. .70
2ـ3ـ3ـ بررسی موانع توسعه حسابداری دولتی و اثرات آن بر گزارشگری مالی دولتی . . . . . . . . .71
2ـ3ـ4ـ گزارش ارزیابی مدیریت از کنترل داخلی و بررسی فایده مندی برون سازمانی آن در ایران.72
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
3ـ1ـ دیباچه . . .. .75
3ـ2ـ جامعه آماری . . . . .75
3ـ3ـ تعیین حجم نمونه. . . . . . . . .77
3ـ4ـ متغیرهای پژوهش . .. . .80
3ـ5ـ فرضیه های پژوهش با تعداد پرسشها در هر فرضیه. . . 80
3ـ6ـ روش پژوهش . . . . . .81
3ـ7ـ روش گردآوری اطلاعات . . . .83
3ـ8 ـ ابزار اندازه گیری اطلاعات. . . .. . . .84
3ـ9ـ روایی و پایایی ابزار پژوهش. . . .84
3ـ9ـ1ـ روایی پرسشنامه . . . . .84
3ـ9ـ2ـ پایایی ابزار پژوهش . . . . . . .86
3ـ10ـ آماره آزمون . . .. . .87
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4ـ1ـ دیباچه . . . . . . . . . .90
4ـ2ـ توصیف نمونه آماری. . . . .91
4ـ2ـ1ـ جنسیت. . . . . . .92
4ـ2ـ2ـ میزان تحصیلات . . . .93
4ـ2ـ3ـ رشته تحصیلی . .. .93
4ـ2ـ4ـ سابقه خدمت . . .. .94
4ـ2ـ5ـ سمت سازمانی . . .. . .94
4ـ3ـ آزمون فرضیه ها . . . . . .95
4ـ3ـ1ـ آزمون فرضیه اول . . . .95
4ـ3ـ2ـ آزمون فرضیه دوم . . .98
4ـ3ـ3ـ آزمون فرضیه سوم. . . . . . .101
4ـ4ـ فرضیه اصلی . . . . .104
4ـ5ـ نتیجه گیری . . . .. .106
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادهای پژوهش
5ـ1ـ دیباچه . . . . .108
5ـ2ـ نتیجه گیری . . . . .109
5ـ3ـ پیشنهادها . . . . . . . . . .111
5ـ3ـ1ـ پیشنهادها مبتنی بر یافته های پژوهش . . . .. . .111
5ـ3ـ2ـ پیشنهادها برای پژوهش های بعدی .. . .113
منابع
منابع . . . . . .114
منابع :
1ـ آقایی ، محمد علی ، ( 1383) ، بررسی فرایند تدوین استاندسمتای گزارشگری ، پایان نامه ( کارشناسی ارشد ) ـ دانشگاه تربیت مدرس.
2ـ اکبری ، فضل الله ، ( 1382) ، تجزیه و تحلیل صورتهای مالی ، سازمان حسابرسی .
3ـ اقوامی ، داود ، باباجانی ، جعفر (1380) ، اصول و کاربرد حسابداری در سازمانهای دولتی و غیر انتفاعی ، انتشارات سمت ، چاپ دهم.
4ـ آون ، هیوز ، (1381) ، مدیریت دولتی نوین : نگرشی راهبردی ( استراتژیک ) ، سیر اندیشه ها ، مفاهیم ، نظریه ها ، ترجمه سید مهدی الوانی ، سهراب خلیلی شورینی ، غلامرضا معمازاده طهران ، انتشارات مروارید ، چاپ چهارم .
5ـ باباجانی ، جعفر (1382) ، مسئولیت پاسخگوئی و تحولات حسابداری موضوع بیانیه 34 GASB، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی ، دانشگاه مازندران ، شماره هشتم ، سال سوم.
6ـ باباجانی ، جعفر ، ( 1378) ، ارزیابی میزان پاسخگویی نظام مالی (سامانه حسابداری ) دولت جمهوری اسلامی ایران ، پایان نامه ( دکترا ) ، دانشگاه علامه طباطبایی .
7ـ بهرامی ، پورهنگ ، (1376) ، حسابداری شهرداری و مدیریت امور مالی شهرداریهای ایران ، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی ، چاپ دوم.
چکیده :
این پژوهش در مورد ارزیابی قابلیت گزارشگری مطلوب سامانه اطلاعات حسابداری شهرداری های استان اردبیل است که هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان پاسخ گویی گزارشگری مالی از دیدگاه استفاده کنندگان بود تا میزان رضایت آنان از موجود یک گزارشگری مالی شفاف در شهرداری ها را بیان کند. چون استفاده کنندگان از راه گزارشگری شفاف مالی قادر خواهند بود که از چگونگی ارائه خدمات جمعی و نحوه مصارف منابع آگاه شوند مسئولیت پاسخگوئی دولتها را ملزم می کند برای مواردی نظیر تهیه منابع مالی ، افزایش منابع مالی ، هدفهای که این منابع مالی برای تحقق آنها مصرف می شود دلایل منطقی ارائه نمایند.این پژوهش با توجه به هدف آن با طرح فرضیه هایی که پژوهشگر به شرح زیر مطرح نمود: 1-سامانه تامین اعتباردر شهرداری های استان اردبیل فاقد توانایی کنترل هزینه های برنامه ، طرحها و پروژه های مصوب سالانه رادارامی باشد.2- سامانه حسابداری دولتی مورداستفاده درگزارشگری مالی شهرداری های استان اردبیل فاقد توانایی گزارش دهی صورت های مالی به نحو مطلوب است.3- سامانه خزانه داری شهرداری های استان اردبیل فاقد قابلیت لازم مورد انتظار یک سامانه دریافت و پرداخت مطلوب وجوه است. برای همین شهرداری ها استان اردبیل را که شامل 17 حوزه شهرداری می باشد مورد مطالعه قرار گرفت البته در این پژوهش از انجائیکه بخش مالی شهرداری ها مدنظر بود به همین خاطر برای شخص کردن حجم نمونه از نمونه گیری خوشه ای (طبقه بندی شده)استفاده شد برای آزمون فرضیات اطلاعات لازم از راه پرسشنامه و با استفاده از نرم افزار SPSS برای آزمون فرضیات استفاده ودرنهایت هرسه فرضیه مورد آزمون تایید شد. در این پژوهش شخص شدکه شهرداری های استان اردبیل قادر به کنترل،گزارش دهی،سامانه دریافت وپرداخت مطلوب برخوردار نبود.
فهرست مطالب
ـ چکیده ………………………………………………………………………….. 1
فصل اول : کلیات پژوهش
1ـ1ـ دیباچه…………………………………………………………………….. 3
1ـ2ـ بیان مسئله وانگیزه برگزیدن موضوع پژوهش…………………………… 4
1ـ3ـ اهمیت و ضرورت انجام پژوهش…………………………………………. 5
1ـ4ـ اهداف پژوهش……………………………………………………………. 6
1ـ5ـ فرضیه های پژوهش………………………………………………………. 7
1ـ6ـ روش پزوهش…………………………………………………………….. 7
1ـ7ـروش جمع آوری اطلاعات……………………………………………….. .8
1ـ8ـ قلمرو پژوهش……………………………………………………………. .8
1ـ9ـ متغیر های پژوهش…………………………………………………….. .10
1ـ10ـ محدودیت های پژوهش………………………………………………… 10
1ـ11ـ تعریف واژگان واصطلاحات کلیدی…………………………………… 10
1ـ12ـ ساختار پژوهش ……………………………………………………….. 13
فصل دوم : چارچوب نظری و پیشینه پژوهش
گفتار اول : مفاهیم حسابداری و گزارشگری مالی و دولتی
2ـ1ـ1ـ دیباچه…………………………………………………………………. 15
2ـ1ـ2ـ تعریف حسابداری و حسابداری دولتی………………………………… 17
2ـ1ـ3ـ تعریف گزارشگری مالی……………………………………………… 19
2ـ1ـ4ـ اهداف گزارشگری مالی………………………………………………. 19
2ـ1ـ5ـ گزارشگری مالی در ایران…………………………………………… 21
2ـ1ـ6ـ گزارشگری مالی در عصر تجارت الکترونیک……………………….. 23
2ـ1ـ7ـ استفاده کنندگان از گزارشگری مالی………………………………….. 24
2ـ1ـ8ـ امکان ارتقا گزارشگری مالی در ایران………………………………. 25
2ـ1ـ9ـ تحولات اساسی در گزارشگری……………………………………… 27
2ـ1ـ10ـ واحد گزارشگری مالی……………………………………………… 29
2ـ1ـ11ـ جایگاه تئوری وجوه مستقل…………………………………………. 30
2ـ1ـ12ـ جریان اطلاعاتی گزارشگری مالی…………………………………. 31
2ـ1ـ13ـ محدودیت های گزارشگری مالی…………………………………… .32
2ـ1ـ14ـ گزارشگری مالی دولتی…………………………………………….. 34
2ـ1ـ15ـ اهداف گزارشگری مالی دولتی……………………………………… 36
2ـ1ـ16ـ مفهوم مسئولیت پاسخگویی…………………………………………. 36
2ـ1ـ17ـ اصول حسابداری و گزارشگری مالی دولتی………………………. 39
2ـ1ـ18ـ مبانی حسابداری دولتی…………………………………………….. 39
2ـ1ـ19ـ مبانی تعهدی در حسابداری دولتی………………………………….. 39
2ـ1ـ20ـسامانه حسابداری حساب مستقل……………………………………… 41
2ـ1ـ21ـ انواع حسابهای مستقل………………………………………………. 42
2ـ1ـ22ـ ارزیابی عملکردسامانه گزارشگری مالی و ارتباط آن با مدیریت دولتی 44
گفتار دوم : شهرداری ها و گزارشگری مالی شهرداری ها
2ـ2ـ1ـ شهرداری ها بحث نظری…………………………………………….. 46
2ـ2ـ2ـ پیشینه ، رشد و تحول شهرداری در ایران…………………………… .48
2ـ2ـ3ـ مسائل مربوط به گزارشگری مالی مطلوب در شهرداری های و ارتباط آن با سامانه مالی. 51
2ـ2ـ4ـ استفاده کنندگان گزارش های مالی و نیازهای اطلاعاتی آنها…………. 52
2ـ2ـ5ـ خصوصیات ، محسنات و کاربرد حسابداری شهرداری ها…………… 54
2ـ2ـ6ـ اصول و موازین حسابداری شهرداری……………………………….. 56
2ـ2ـ7ـ اصول حسابداری در شهرداری ها و مفهوم بودجه………………….. .59
2ـ2ـ8ـ خلاصه دستورالعمل تهیه و تنظیم بودجه شهرداری ها……………… 66
2ـ2ـ9ـ حسابداری بودجه …………………………………………………….. .68
گفتار سوم : پیشینه پژوهش
2ـ3ـ1ـ موانع اجرای حسابرسی صورتهای مالی موسسات غیر انتفایی (شهرداریهای
استان کردستان و آذربایجانغربی………………………………………………. 69
2ـ3ـ2ـ ارزیابی میزان پاسخگویی نظام مالی دولت جمهوری اسلامی ایران… 70
2ـ3ـ3ـ بررسی موانع توسعه حسابداری دولتی و اثرات آن بر گزارشگری مالی دولتی71
2ـ3ـ4ـ گزارش ارزیابی مدیریت از کنترل داخلی و بررسی فایده مندی برون سازمانی
آن در ایران…………………………………………………………………… .72
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
3ـ1ـ دیباچه…………………………………………………………………… 75
3ـ2ـ جامعه آماری…………………………………………………………… .75
3ـ3ـ تعیین حجم نمونه……………………………………………………….. .77
3ـ4ـ متغیرهای پژوهش………………………………………………………. 80
3ـ5ـ فرضیه های پژوهش با تعداد پرسشها در هر فرضیه…………………… 80
3ـ6ـ روش پژوهش……………………………………………………………. 81
3ـ7ـ روش گردآوری اطلاعات……………………………………………….. 83
3ـ8 ـ ابزار اندازه گیری اطلاعات……………………………………………. 84
3ـ9ـ روایی و پایایی ابزار پژوهش…………………………………………… 84
3ـ9ـ1ـ روایی پرسشنامه………………………………………………………. 84
3ـ9ـ2ـ پایایی ابزار پژوهش………………………………………………….. 86
3ـ10ـ آماره آزمون……………………………………………………………. 87
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4ـ1ـ دیباچه90
4ـ2ـ توصیف نمونه آماری.91
4ـ2ـ1ـ جنسیت………………………………………………………………… 92
4ـ2ـ2ـ میزان تحصیلات ……………………………………………………. 93
4ـ2ـ3ـ رشته تحصیلی………………………………………………………… 93
4ـ2ـ4ـ سابقه خدمت…………………………………………………………… 94
4ـ2ـ5ـ سمت سازمانی……………………………………………………… . .94
4ـ3ـ آزمون فرضیه………………………………………………………….. 95
4ـ3ـ1ـ آزمون فرضیه اول……………………………………………………. 95
4ـ3ـ2ـ آزمون فرضیه دوم………………………………………………….. . .98
4ـ3ـ3ـ آزمون فرضیه سوم…………………………………………………. .101
4ـ4ـ فرضیه اصلی…………………………………………………………. 104
4ـ5ـ نتیجه گیری…………………………………………………………… .106
فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادهای پژوهش
5ـ1ـ دیباچه…………………………………………………………………. .108
5ـ2ـ نتیجه گیری…………………………………………………………… .109
5ـ3ـ پیشنهادها……………………………………………………………… .111
5ـ3ـ1ـ پیشنهادها مبتنی بر یافته های پژوهش…………………………….. .111
5ـ3ـ2ـ پیشنهادها برای پژوهش های بعدی………………………………… .113
منابع
منابع…………………………………………………………………………. 114
فهرست جداول
1-1 مقایسه گزارشگری سنتی و گزارشگری نوین ………………………. 28
1-3 تعداد کارکنان مورد نظر …………………………………………….. 76
2-3 پرسشنامه، توزیع شده ……………………………………………….. 78
1-4 جنسیت ………………………………………………………………. 92
2-4 توزیع فراوان نمونه برحسب میزان تحصیلات …………………….. 93
3-4 توزیع فراوانی رشته تحصیلی ………………………………………. 93
4-4 توزیع فراوان نمونه بر اساس سابقه خدمت …………………………. 94
5-4 توزیع فراوانی بر اساس سمت سازمانی …………………………….. 94
6-4 نتایج آزمون فرضیه اول …………………………………………….. 97
7-4 نتایج آزمون فرضیه دوم …………………………………………… 100
8-4 نتایج آزمون فرضیه سوم ………………………………………….. 103
9-4 جمع بندی یافته‌های پژوهش 106
منابع :
1ـ آقایی ، محمد علی ، ( 1383) ، بررسی فرایند تدوین استاندسمتای گزارشگری ، پایان نامه ( کارشناسی ارشد ) ـ دانشگاه تربیت مدرس.
2ـ اکبری ، فضل الله ، ( 1382) ، تجزیه و تحلیل صورتهای مالی ، سازمان حسابرسی .
3ـ اقوامی ، داود ، باباجانی ، جعفر (1380) ، اصول و کاربرد حسابداری در سازمانهای دولتی و غیر انتفاعی ، انتشارات سمت ، چاپ دهم.
4ـ آون ، هیوز ، (1381) ، مدیریت دولتی نوین : نگرشی راهبردی ( استراتژیک ) ، سیر اندیشه ها ، مفاهیم ، نظریه ها ، ترجمه سید مهدی الوانی ، سهراب خلیلی شورینی ، غلامرضا معمازاده طهران ، انتشارات مروارید ، چاپ چهارم .
5ـ باباجانی ، جعفر (1382) ، مسئولیت پاسخگوئی و تحولات حسابداری موضوع بیانیه 34 GASB، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی ، دانشگاه مازندران ، شماره هشتم ، سال سوم.
6ـ باباجانی ، جعفر ، ( 1378) ، ارزیابی میزان پاسخگویی نظام مالی (سامانه حسابداری ) دولت جمهوری اسلامی ایران ، پایان نامه ( دکترا ) ، دانشگاه علامه طباطبایی .
7ـ بهرامی ، پورهنگ ، (1376) ، حسابداری شهرداری و مدیریت امور مالی شهرداریهای ایران ، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی ، چاپ دوم.
